حرب صفّين در ركاب حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) مسطور گشته، و جدّ او خواجه امام ابوسعيد كه مصنّف كتاب موسوم به روضة الزهراء فى مناقب الزهراء است از اعلام زمان خود بوده و عمّ او ۱ شيخ فاضل ابومحمد عبدالرحمن بن احمد بن الحسين النيشابورى (رحمه اللّه) از مشاهير روزگار است و بالجمله مآثر فضل و مساعى جميله او در تفسير كتاب كريم و ابطال تأويلات سقيم مخالفان اثيم و تعسّفات نامستقيم مبتدعان رجيم برهمگنان مخفى نيست و از تفسير فارسى او ظاهر مى شود كه معاصر صاحب كشّاف بوده و بعضى اشعار صاحب كشاف به او رسيده اما كشاف به نظر او نرسيده و اين تفسير فارسى او در رشاقت ۲ تحرير و عذوبت تقرير و دقّت بى نظير است. فخرالدّين رازى اساس تفسير كبير خود را از آنجا اقتباس نموده و جهت توهّم انتحال، بعضى از تشكيكات خود را بر آن افزوده، در مطاوى اين مجالس پرنور شطرى از روايات و لطائف نكات و اشارات او مسطور است و او را تفسيرى عربى هست كه در خطبه تفسير فارسى به آن اشاره نموده ۳ اما تا غايت به نظر
1.يعنى عمّ پدر او. رجوع شود بماسبق.
2.تصحيح قياسى، و فى الاصل وثاقت.
3.عين عبارت مؤلف در ديباچه تفسير روض الجنان (ج ۱ ص ۲) از قرار ذيل است: «پس چون جماعتى از دوستان و بزرگان از اماثل و اهل علم و تديّن اقتراح كردند كه در اين باب جمعى بايد كردن چه اصحاب ما را تفسيرى نيست مشتمل بر اين انواع واجب ديدم اجابت كردن ايشان و وعده دادن به دو تفسير يكى به پارسى و يكى به تازى، كه پارسى مقدم شد به تازى براى اينكه طالبان اين بيشتر بودند و فايده هر كسى بدو عام تر بود»، و ازين عبارت چنان كه ملاحظه مى شود آنچه بر مى آيد فقط اين است كه مؤلف وعده تأليف تفسيرى عربى داده بوده ولى آيا موفق به وفاى به اين وعده نيز شده بوده ابدا از آن برنمى آيد و چون هيچكس تاكنون از اين تفسير عربى مؤلف نام و نشانى نديده پس محتمل است به احتمال قوى كه به واسطه بعضى موانع يا به واسطه عدم وفاء عمر مؤلف هيچ گاه اين خيال از عالم قوه به حيّز فعل نيامده بوده است.
