از همين قبيل كه از كثرت وضوح مطلب احتياجى به تكثير امثله نيست.
و اما اشتباه ديگر صاحب مجالس اين است كه قبر صاحب ترجمه را احتمال داده كه در اصفهان باشد و حال آنكه قبر او به شهادت يكى از معاصرين او ابن حمزه كه خود در وقت وفات وى در شهر رى حاضر بوده و به شهادت حمداللّه مستوفى در نزهة القلوب كه ما سابقا عين عبارت هر دو را نقل كرديم بعلاوه شياع و استفاضه مابين اهالى محل از اقدم الايّام الى يومنا هذا، در جوار مرقد حضرت عبدالعظيم در دو فرسخى جنوب طهران واقع است و واضح است كه منشأ اين اشتباه صاحب مجالس شهرت كاذبه اى است كه در آن ايام يعنى در اوايل عهد صفويه به تصريح مولى احمد اردبيلى در حديقة الشيعة، چنان كه گذشت، مابين عوام اصفهان منتشر بوده كه قبر ابوالفتوح عجلى شافعى را كه در اصفهان است با قبر سمىّ او ابوالفتوح رازى شيعى امامى عمدا يا سهوا اشتباه كرده بوده اند و به اين بهانه چون قريب العهد به مذهب اهل سنت و جماعت بوده زيارت پيران قديم خويش را از دست نمى داده اند.
مرحوم مجلسى نيز در جلد اول بحارالانوار در ضمن تعداد مآخذ خود ذكرى از صاحب ترجمه نموده گويد: «و كتاب شرح شهاب الاخبار و كتاب تفسير كبير هر دو از تأليفات محقق نحرير شيخ ابوالفتوح رازى». ^۱ و سپس اندكى بعد گويد:
و كتاب الشّهاب گرچه از مؤلفات مخالفين است لكن اكثر فقرات آن در كتب و اخبارى كه از طريق خود ما روايت شده مذكور است لهذا علماى ما بر آن اعتماد نموده و متصدّى شرح و تفسير آن شده اند... و شيخ ابوالفتوح رازى در فضل مشهور است و كتب او معروف و مألوف است. ^۲
راقم سطور گويد: كتاب شهاب الاخبار كه ابوالفتوح رازى شرحى بر آن نگاشته و

بوده است نه تفسير عربى او كه هيچ كس تا كنون بوجه من الوجوه اثرى و نشانى از آن نديده وظاهرا گرچه در ديباچه تفسير موجود وعده تأليف آن را داده هيچ وقت از عالم قوه به حيّز فعل نيامده بود است و ما سابقا نيز اشاره به همين فقره نموديم و عين عبارت مؤلف را در اين خصوص نقل كرديم.
و مرحوم مجلسى به نقل صاحب روضات از او و نيز خود صاحب روضات هر دو در نسبت تفسيرى عربى به صاحب ترجمه به كلّى تأمل دارند و احتمال اشتباه مؤلف را به غير او مى دهند (رجوع شود به روضات الجنات، ص 184) ^۱ و منشأ اشتباه صاحب مجالس چنان كه صاحب روضات نيز به خوبى ملتفت شده قطعا اين بوده كه او مجلدات را مجلدات متوسط عرفى بين الدفتين كه معمولاً از پانزده الى سى هزار بيت كتابت دارد فرض كرده است و حال آن كه مجلّد يا جزء در اصطلاح متقدمين حدّاقلّى يا اكثرى نداشته و اغلب محض سهولت استنساخ نسبت به مجلدات معمولى بسيار كوچك تر بوده است، مثلاً اغانى ابوالفرج اصفهانى بيست مجلّد است و حال آن كه بر حسب مجلّدات معمولى عرفى بيش از پنج مجلّد نمى شود، و همچنين تفسير معروف طبرى كه برحسب تجزيه اصلى سى مجلّد است ولى به مقياس مجلدات معمولى بيش از هفت يا هشت منتهى ده مجلّد نيست،و همچنين تفسير مجمع البيان كه بر حسب تجزيه مؤلف ده مجلد است و حال آنكه معمولاً هميشه در دو مجلد چاپ مى شود، و هكذا بسيارى از كتب ديگر