ابوالفتوح رازى و ابوالفتوح عجلى) فاصله زيادى از حدّ متمادى در ميان نبوده بلكه چنان مى نمايد كه دو واقعه مذكوره در زمانى نسبة قريب به يك ديگر وقوع يافته بوده است و صاحب روضات نيز به همين عقيده است و تصريح كرده كه ابوالفتوح عجلى به اصفهان در زمانى نزديك به زمان صاحب عنوان (يعنى ابوالفتوح رازى) وفات نموده ^۱ بنابرين اگر فرض كنيم كه وفات ابوالفتوح رازى حتى پنجاه سال هم مثلاً قبل از وفات ابوالفتوح عجلى (در سنه 600) روى داده بوده لازمه آن اين مى شود كه وفات مؤلف ما نحن فيه در اواسط مائه سادسه وقوع يافته بوده است و ظنّ غالب نيز همين است ـ و اللّه اعلم بحقائق الامور.
ثالثا؛ آنكه ابوالفتوح رازى اين كتاب علاوه بر عدّه كثيره از مشاهير رجال از فقهاء و محدثين و متكلّمين و مفسّرين و نحاة و لغوييّن و علماء عربيّت و ادبا و شعرا از قرون اوليّه اسلام گرفته الى اواخر قرن پنجم كه غالبا در اثناء تفسير از ايشان نام مى برد و به اقوال و آراء و روايات و اشعار ايشان تمسّك مى جويد علاوه بر اشخاص مذكوره از پاره كسانى نيز نام برده كه در اوايل الى اواسط قرن ششم هجرى وفات يافته اند. از جمله فصيحى نحوى و هو ابوالحسن على بن ابى زيد محمّد بن على استرابادى شيعى امامى معروف به فصيحى ^۲ متوفى در بغداد در 13 ذى الحجه سنه 516 ابوالفتوح رازى تفسير خود در تفسير آيه «فما استمتعتم به منهنّ فأتوهنّ اجورهنّ در سورة النّساء» (آيه ۲۴) در خصوص حلّيّت متعه در مذهب شيعه گويد:

نباشد نتيجه اين خواهد شد كه تولّد مؤلف كتاب تفسير روض الجنان به احتمال قوى يا بعد از تولد زمخشرى يعنى بعد از سنه 467 بوده است يا اقلاً در حدود همان سنوات ولى نه چندان مقدم بر آن.
و از طرف ديگر سابق از قول يكى از معاصرين مؤلّف ابن حمزه صاحب ايجاز المطالب و هادى الى النجاة به روايت مولى احمد اردبيلى از او در حديقة الشيعة نقل كرديم كه ابن حمزه مذكور به تصريح خود او هم وفات مؤلف را در رى درك كرده بوده و هم وفات ابوالفتوح عجلى شافعى اصفهانى را [به اين معنى كه به تصريح خود ازدحام مردم اصفهان را به زيارت قبر ابوالفتوح عجلى و ساير مشايخ صوفيه مدفون در آن شهر مشاهده كرده بوده است] و وفات اين اخير يعنى ابوالفتوح عجلى به تصريح ارباب رجال در سنه ششصد هجرى بوده است ^۱ . مقصود اين است كه از سوق حكايت مزبوره ظاهرا چنان برمى آيد كه اين دو واقعه در زمانى نسبتا نزديك به يكديگر وقوع يافته بوده يعنى مدت زياده از حد متمادى مثلاً هفتاد يا هشتاد سال ما بين آنها فاصله نبوده است و الّا بغايت مستبعد است كه يك نفر انسان عادى در حال رشد و تميز (چنان كه لازمه حكايت مزبوره است) دو واقعه را با اين فاصله عظيم در بين، در مدت عمر خود درك كرده باشد و سپس بعد از همه اينها در سن نود سالگى يا صد سالگى سفر حجّ پيش گيرد اين فرض فى الواقع اگر مكابره را كنار بگذاريم عادةً بغايت مستبعد بلكه نزديك به محال است، بارى تكرار مى كنيم كه از سياق حكايت پيداست كه ما بين دو واقعه مزبوره يعنى مابين وفات ابوالفتوح رازى ما نحن فيه در رى و حضور ابن حمزه در آن واقعه از يك طرف و ما بين سفر ابن حمزه به حجّ و از آن جا به اصفهان و مشاهده او زيارت مردم قبر ابوالفتوح عجلى را از طرف ديگر (و بعبارة اخرى مابين وفات