سن شباب نبوده بلكه بعد از آنى بوده كه وى مردى مشهور به علم و فضل و يكى از ائمه مسلمين و شيوخ ايشان محسوب مى شده است و واضح است كه اين درجات در حال صغرسن براى كسى دست نمى دهد و چون تولد زمخشرى در سنه 467 است پس اگر فرض كنيم كه آغاز شهرت زمخشرى و انتشار صيت او از سن چهل سالگى او به بعد مثلاً بوده است نتيجه آن خواهد بود كه تأليف تفسير به ظنّ غالب بلكه تقريبا به نحو قطع و يقين مقدّم بر حدود 510 نبوده است و اين نكته را نيز ناگفته نگذاريم كه چنان كه مشاهده شد مؤلف در دو فقره عبارت مذكور در فوق كه از زمخشرى نام برده در هر دو مرتبه به مناسبت نقل پاره اى از اشعار او است كه ذكرى از او كرده است ولى از كشّاف معروف او تا آن جا كه راقم سطور تتبع كرده و قاضى نور الله ششترى نيز در مجالس المؤمنين بدان اشاره نموده ۱ ظاهرا هيچ نامى نبرده است با وجود اين كه مؤلف به عادت خود از غالب تفاسير مشهوره عصر خود از قبيل تفسير طبرى و تفسير ابوالقاسم بلخى كعبى ۲ و تفسير ابومسلم محمد بن بحر اصفهانى ۳ و تفاسير جبّائى ۴ و پسرش ابوهاشم جبّائى ۵ و ابوبكر اصم ۶ و رمّانى ۷ و
1.از تفسير فارسى او ظاهر مى شود كه معاصر صاحب كشاف بوده و بعضى اشعار صاحب كشاف به او رسيده اما كشاف به نظر او نرسيده (مجالس المؤمنين در ترجمه احوال ابوالفتوح رازى در اواسط مجلس پنجم) در كتاب روضات الجنات، ص ۱۸۴ در ترجمه عبارت مزبور اشتباهى دست داده كه متغير معنى است و نصّه: «و يظهر منه (اى من تفسيره) انّه كان معاصرا لصاحب الكشّاف و قد بلغه بعض ابيات (صاحب) الكتاب دون اصله»، كلمه «صاحب» دوم از قلم ناسخ يا از قلم خود مؤلف افتاده است.
2.ابوالقاسم عبدالله بن احمد بلخى كعبى از رؤساى مشهور معتزله متوفى در سنه ۳۱۹، او را تفسيرى بوده در دوازده مجلّد، رجوع شود به كتاب الفهرست ابن النديم، ص ۳۴ و انساب سمعانى در نسبت «كعبى» و ابن خلكان،ج ۱،ص ۲۷۳۷ و جواهر المضيئة،ج ۱،ص ۲۷۳ و لسان الميزان، ج۳، ص ۲۵۵ـ۲۵۶ و كشف الظنون در عنوان «تفسير ابى القاسم عبدالله بن احمد البلخى».
3.ابوعلى محمد بن عبدالوخاب جبّائى به ضم جيم و تشديد باء موحده و بعد از الف همزه قبل از ياء نسبت از رؤساء مشهور معتزله متوفى در سنه ۳۰۳ او را تفسيرى معروف بوده (انساب سمعانى در نسبت «جبّائى» تبيين كذب المفترى از ابن عساكر ص ۱۳۸، ابن خلكان،ج ۲،ص ۵۵ـ۵۶، لسان الميزان، ج ۵، ص ۲۷۱، روضات الجنات،ص ۷۰۰ـ۷۰۲).
4.ابوهاشم عبدالسلام بن محمد بن عبدالوهاب جبّائى پسر مذكور قبل و مانند پدر از رؤساى معروف معتزله متوفّى در سنه ۳۲۱ (الفهرست ۱۷۴، انساب سمعانى در «جبائى» ابن خلكان، ،ج۱، ص ۳۱۷ طبقات الشافعيه سبكى، ج ۳،ص ۲۳۰ استطرادا لسان الميزان،ج ۴، ص ۱۶ طبقات المفسرين سيوطى، ص ۳۳، روضات، ص ۷۰۲ در ذيل ترجمه پدرش ابوعلى جبّائى).
5.ابوبكر عبدالرحمن بن كيسان اصمّ معتزلى از رجال اواخر قرن دوم ظاهرا (كتاب الفهرست، ص ۳۴، س ۲ و ص ۱۰۰، س ۲۹، لسان الميزان، ج۳، ص ۴۲۷، مقالات الاسلاميين ابوالحسن اشعرى، فرق الشيعه نوبختى، تبصرة العوام طبع آقاى اقبال رجوع به فهارس اين سه كتاب اخير).
6.ابوالحسن على بن عيسى رمانى نحوى معتزلى متوفى در سنه ۳۸۴ (انساب سمعانى در رمانى طبقات الادباء ابن الانبارى، ص ۳۸۹ـ۳۹۲، معجم الادباء، ج ۵، ص ۲۸۰ـ۲۸۳) ابن خلكان، ص ۳۵۹ـ۳۶۰ بغية الوعاة، ص ۳۴۴، كشف الظنون در «تفسير الرمانى» روضات، ص ۴۸۰ـ۴۸۱.
