16. ابن رازى
ابو محمد جعفر بن احمد بن على قمى، محدث و فقيه امامى در سده 4 ق/ 10 م. شيخ طوسى (ص 457) نام پدر وى را على ابن احمد آورده است. از جزئيات زندگى او آگاهى چندانى در دست نيست، همين مقدار مى دانيم كه وى ساكن رى بوده است (ابن رازى، جامع الاحاديث، ص3) ابن رازى در آثار خود اسامى جمعى از شيوخ خود را در سلسله اسناد آورده كه از آن جمله مى توان از سهل بن احمد ديباجى، محمد بن همام اسكافى، حسن بن حمزه علوى، صاحب بن عبّاد وزير آل بويه، شيخ صدوق و ابوعبدالله محمد بن احمد صفوانى ياد كرد. وى از ابوالمفضل شيبانى نيز به اجازه روايت كرده است (همو، المسلسلات، ص 108). ابن رازى در بعضى از نسخ رجال طوسى توثيق شده (ابن داوود، ص 86؛ قهپائى، ج 2، ص 31؛ قس: طوسى، همانجا) و نيز ابن طاووس در الدروع الواقية او را مدح كرده است (نورى، ج 3، ص 308). از شاگردان وى تنها محمد بن على بن احمد بن جعفر دقّاق را مى شناسيم كه تفسير منسوب به امام حسن عسكرى(ع) را از او روايت كرده است (تفسير، 9).
آثار چاپى
1. الاعمال المانعة من دخول الجنة، كه به اختصار المانعات نيز گفته مى شود و مشتمل بر رواياتى است كه بيانگر اعمال بازدارنده از ورود به بهشت است؛
2. جامع الاحاديث كه احاديث به ترتيب حروف الفبا در آن جمع آورى شده و مشتمل بر [حدود ]1000 حديث نبوى است؛
3. العروس كه در آن از فضايل و آداب روز جمعه سخن رفته است. اين اثر از آن رو عروس ناميده شده كه در نخستين حديث آن (ص 46) كلمه عروس به كار رفته است؛
4. الغايات كه در آن احاديثى گردآورى شده كه با افعل تفضيل آغاز مى شود؛
5. المسلسلات كه در آن برخى اخبار مسلسل گرد آمده است؛
6. نوادر الاثر فى على(ع) خير البشر كه در آن حديث نبوى «عِلىّ خيْرُ البشر» از بيش از 70 طريق جمع آورى شده است. اين 6 اثر به صورت مجموعه اى در يك مجلّد در تهران (1369 ق) به چاپ رسيده است.
آثار منسوب
1. الامام و المأموم (يا ادب الامام و المأموم) كه شهيد ثانى (ص 363) از آن نقل كرده است (قس: خوانسارى، 2/172)؛ 2. دفن الميت، كه خود ابن رازى (الغايات، 98) به آن اشاره كرده است؛ 3. المنبى عن زهد النبى(ص) كه به اختصار زهد النبى(ص) خوانده مى شود. اين كتاب مورد استفاده ابن طاووس (ص 161) و ابن فهد (صص 20-21) قرار گرفته است.
مآخذ
ابن داوود حلى، حسن بن على، الرجال، به كوشش جلال الدين محدث، تهران، 1342 ش.
ابن رازى، جعفر بن احمد، الاعمال المانعة...، العروس، الغايات، المسلسلات، نوادر الاثر...، جامع الاحاديث، تهران، 1369 ق.
ابن طاووس، على بن موسى، فلاح السائل، تهران، 1382 ق.
ابن فهد، احمد بن محمد، التحصين، قم، 1406 ق.
تفسير منسوب به امام حسن عسكرى(ع)، قم، 1409 ق.
خوانسارى، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، 1382 ق/ 1962 م.
شهيد ثانى، زين الدين بن على، روض الجنان، تهران، 1303 ق.
طوسى، محمد بن حسن، رجال، نجف، 1380 ق/ 1961 م.
قهپايى، عنايت الله، مجمع الرجال، قم، 1384 ق.
نورى، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل، تهران، 1318-1321 ق.
