بيت شاه عبدالعظيمى

از بيوتات رفيعه و جليله منسوب به زاويه مقدّسه عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى در عراق عرب بالاخص اعتاب مقدّسه نجف و كربلا و حلّه و طويرج بيت عليه شاه عبدالعظيمى است كه از او اصل و ريشه گرفته است و فروع علما و دانشمندان بزرگى بيرون داده كه از مفاخر علما و فقها و شرفا مى باشند.
اين بيت منسوب به سيد جليل و عالم نبيل و فقيه متبّحر و محدث متتبع و سالك متعبّد و ناسك متهّجد صاحب كرامات باهره و بصارات ظاهره آية اللّه حاج سيد محمد على شاه عبدالعظيمى است و شناخت. اين بزرگوار و دانشمندانى كه از بيت او برخاسته اند مزيد بصيرت و شناخت حضرت سيدالكريم عبدالعظيم حسنى عليه السلام و منسوبين او خواهد بود.

214. شاه عبدالعظيمى، سيد محمد على

سيد الاعلام و عمدة الآيات العظام علاّمه كبير سيد محمد على فرزند سيد ميرزا محمد فرزند ميرزا جان (معروف به ميرزا هدايت حسينى متولّى آستانه مباركه و سرسلسله هدايتيهاى آستانه) شاه عبدالعظيمى نجفى فقيهى پرهيزكار و عالمى بزرگوار و اخلاقى كامل عيار و سرسلسله بيت شاه عبدالعظيمى بوده است.
اصل معظّم له از شهر رى از بيت توليت آستانه مباركه حضرت عبدالعظيم
حسنى عليه السلام بوده، زيرا پدربزرگ او ميرزا هدايت حسينى از احفاد علاّمه كبير آيه الله العظمى سيد حسين خاتم المجتهدين داماد شيخ الاسلام و مرجع الخواص و العوام عصر شاه طهماسب صفوى علاّمه فقيه شيخ على بن عبدالعالى محقق كركى صاحب جامع المقاصد بوده كه شاه آن وقت با امضا و موافقت مرجع تقليد اعلم علماى زمان محقق مزبور توليت آستانه مباركه حضرت شاهزاده عبدالعظيم حسنى را به دومين فرزند خاتم المجتهدين واگذار كرد و اين منصب نسلاً بعد نسل در فرزندان ذكور او با موافقت علماى هر عصر و دولت هر زمان با آنها بوده تا زمان ميرزا هدايت الله جدّ اين بزرگوار كه بعد با پدر او بوده كه بعد به او مى رسيده وليكن ايشان به نجف مهاجرت نموده و اين منصب را به برادرش واگذار نمود.
علاّمه طهرانى درباره او مى نويسد:
معظم له در 17 جمادى الاولى سال 1258 ق در شهر رى به دنيا آمد و در آنجا پرورش يافت و اوليات و مقدمات علوم را فراگرفت و در سال 1272ق در سن چهارده سالگى به نجف اشرف مهاجرت نمود و مقدمات و سطوح را تمام و ده سال از زمان شيخ مرتضى انصارى را درك نمود و در روز وفات آن بزرگوار در سال 1281 ق بيست و سه ساله بوده است.
پس ايشان به درس علامه ملاّ على خليلى در فقه و اصول و حديث و رجال حاضر شد تا به مقام بلندى نائل گرديد و به مكان و مرتبه عظيمى از علم رسيد و نيز به درس ميرزا محمد حسن مجدّد شيرازى در نجف اشرف حاضر شد و در علم اخلاق مهارت كامل داشت و آن را از استادش ملاّ على خليلى برادر علاّمه ميرزا حسين خليلى فرا گرفته بود؛ بلكه بايد بگوييم آنچه از علم و فضل به دست آورده بود تمامش را از استاد ياد شده اش تحصيل كرده بود ؛ زيرا با آن مرحوم مدت زيادى ملازمت و
مصاحبت داشت و مانند سايه از او جدا نمى شد تا از او اكتساب علم و عمل و اخلاق نمود و استادش او را به خود نزديك نمود و اختصاص داد و دختر كريمه خود را به او تزويج نمود و آن مرحوم بسيار متأسف بود از اينكه چرا از او كه استاد و پدر همسرش بود و جد مادرى فرزندانش بود كسب اجازه نكرد يعنى اجازه اجتهاد و غيره نگرفت.
بعد از وفات استادش ملاعلى خليلى در سال 1297 ق به سامرّا مهاجرت نمود و چندين سال در درس مجدّد شيرازى حاضر شد. سپس به نجف برگشت و مقام و مرتبه علمى و عملى او بين مردم مشهور شد و از جهت ورع و تقوا مورد وثوق عموم و خصوص گرديد. در صحن مطهّر علوى امامت مى نمود و تمام مردم حتى كسانى كه وسوسه داشته و به هركس اطمينانِ اقتدا نداشتند به نماز ايشان حاضر مى شدند و به اقوال و اعمال او پيروى مى كردند و در ظاهر و باطن از علماى ربانى و مروجين شريعت خاتم النبيين (صلّى اللّه عليه و آله وسلم) بود. و با اين اوصاف در زهد و اعراض از دنيا فوق العاده و بى نظير بود و در عين حال حريص به تاليف و تصنيف و در حافظه بسيار قوى و احاديث و اخبار بسيارى مستحضر بود و سنن و آداب شرعيه را دائما و همواره ملتزم بود و اتصّال من به او وثيقه و گروگانى بود كه بيشتر به او اقتدا كرده و رفت و آمد داشتم. او از مشايخ اجازه من بود و من از ايشان استجازه كردم. پس در 17 جمادى الثانى 1329 ق به من از استادش شيخ محمد حسين كاظمى كه در سال 1293ق به او اجازه داده بود اجازه داد.
در ماه رمضان سال 1334 ق در طويرج در موقعى كه از زيارت امام حسين عليه السلام
برمى گشت در خانه پسرش حجه الاسلام حاج سيد محمد حسين كه در آن روز مرجع اهل طويرج بود از دنيا رفت و جنازه اش در نهايت تجليل و احترام به نجف اشرف حمل شد و در ايوان طلا نزديك مقبره علاّمه حلّى مدفون شد.
آثار و تأليفات
1. الايقاد كه در سال 1330 ق مكرّر به طبع رسيده است.
2. الايقاذ در چهل حديث در اخلاق و مواعظ كه در سال 1314 به چاپ رسيده.
3. اربعين حديث كه با كتاب سابق چاپ شده.
4. موعظة السالكين.
5. الجوهره منتخب از سه كتاب كافى موسوم به مسند الفقهاء و تهذيب موسوم به اتمام المستند و وسائل موسوم به اكمال المستند كه در اواخر عمرش به طبع رسيد.
6. حلية الزائرين
7. حلية المعاشرين
8. منتخب الخلاصهدر رجال
9. منتخب الاعمال فارسى
10. منتخب كتاب سليم بن قيس هلالى
11. وجيزة در فضائل ضيافت
12. لبّ التفسير
13. غرفة المعجزات
14. مسلك الذهاب الى ربّ الارباب
15. منتخب كتب رجال اربعه شيخ طوسى و فهرست او و رجال نجاشى و رجال كشى.
آثار مخطوط
بسيار است و از آنها كتب زير است:
1. جامع المتفرقات 2. تذكرة الطالبين
3. حليه المصلّين 4. حلية المزكين
5. حلية الراعين 6. رسالة التكمله
7. رساله اى در استصحاب 8. رساله توضيح
9. منتخب صحاح الستّه 10. منتخب اقبال
11. منتخب مهج الدعوات 12. وجيزه در فضائل حسنين(ع)
13. مستند الجرح 14. عبرة اولى الابصار
15. هداية الطالبين 16. كلم الانصاف
17. حقيقة نور الابصار 18. غرفة الفضائل
19. لطائف ربيعيه 20. لطائف الهجريّه
21. تلخيص الاعلام 22. شرح القوانين
23. وجيزة السعادة 24. وجيزة الرضوان
فرزندان فاضل و دانشمند
هفت فرزند برومند فاضل از خود گذاشت كه اغلب آنها از دانشمندان بزرگ بودند:
1. سيد محمد حسين؛ 2. سيد محمد رضا؛
3. سيد محمدتقى؛ 4. سيد محمد كاظم؛
5. سيد زين العابدين؛ 6. سيد محمد باقر؛
7. سيد احمد.