سمع قرشي و لا عربي أبلغُ موعظة و لا أظهر حجة و لا افصح لهجة منه؛ شنيده نشد ، هيچ قريشى و يا عربى ، در موعظه از او رساتر ، و در استدلال بهتر و در فصاحت لهجه از او برتر باشد» و شاميان همه در قبال سخن او خاموش شدند . ¹
در همين رابطه ، حضرت زيد بن على عليهماالسلام بحث شيرينى در كتاب الصفوة در مقام دفاع از خاندان وحى عليهماالسلامعنوان كرده است ، كه ما در اين جا تقديم به خوانندگان گرامى مى نماييم . ²
تأمل و دقّت در طرز بحث و استدلال حضرت زيد عليه السلام ما را به تسلط علمى و مطالعه و ممارست او در قرآن و احاطه تفسيرى وى رهنمون مى سازد . او چنين استدلال مى كند:
قرآن مى فرمايد:
«إنَّما يُريدُ اللّهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرِجسَ اَهلَ البَيتِ وَ يُطَهِّرَكُم تطهيرا»؛ خداوند ، اراده كرده است كه هرگونه پليدى را از شما خاندان رسالت عليهم السلام دور نمايد ، و شما را پاك و پاكيزه گرداند . ³
جمعى از بى خردان گمان مى كنند اين آيه در شأن زنان پيامبر صلى الله عليه و آله است . اينها بى خود مى گويند ، زيرا اگر منظور زنهاى پيامبر بود (طبق اقتضاى ادبيّات عرب و رعايت صحّت كلام) مى بايست ضميرها را تأنيث مى آورد و مى فرمود: عنكن و يهطركن .
به آيات قرآن دقّت كنيد ، و قرآن را به چشم قرآن تفسير كنيد! اگر اهل انبيا زنهايشان هستند ، پس سخن مخالف را تصديق كنيد و اگر در قرآن اهل پيامبر فقط به زنان آنان اطلاق نشده است ، پس آنان (مخالفين) ، از روى جهل و نادانى سخن ، مى گويند ، و گمان مى كنند كه كلمه اهل فقط به معناىِ زنان است .
خداوند در قرآن ، خطاب به حضرت نوح مى فرمايد:
«اِحْمِل فيها مِن كُلّ زَوجَينِِ اثنَينِ وَ اَهلَكَ إلاّ مَن سَبَقَ عَلَيهِ القَولُ»؛ از هر نر و

22 . عبيداللّه بن محمّد بن عمر بن على بن ابى طالب عليه السلام : وى از اصحاب امام باقر و امام صادق عليهماالسلام بود . ^۱
23 . عبداللّه بن محمّد بن عمر بن على عليه السلام : وى هم از اصحاب امام محمّد باقر عليه السلام بود و در كتابهاى استبصار ، تهذيب و من لايحضره الفقيه ، روايات زيادى از او نقل شده است . ^۲
اينها همه افراد بارزى از شاگردان مكتب حضرت زيد عليه السلام بودند كه علوم و اخبار و احاديث زيادى را از او فرا گرفته و هر يك خود ، فقيهى صاحب نظر بودند كه در ميان مسلمانان نورافشانى مى نمودند . ^۳

مناظرات زيد عليه السلام با علماى شام و پاره اى از اشعار وى

همان طورى كه اشاره شد ، زيد عليه السلام در علوم مختلف سرآمد عصر خويش ، بعد از پدر و برادر و برادرزاده خود بود ، لذا علماى اهل تسنّن براى مباحثه و مناظره به خدمت آن جناب مى آمدند و مسائلى را مطرح و بحث مى نمودند .
خالد بن صفوان گويد:
هنگامى كه زيد عليه السلام در رصاف به سر مى برد ، چند تن از علماى شام كه در فصاحت و سخنورى و استدلال يد طولايى داشتند . به خدمت وى آمدند ، و بحثى را تحت عنوان «قلت و جماعت» كه منظور دو گروه شيعه و سنّى بود مطرح كردند . آنان با جمله معروف «إنّ اللّه مع الجماعة ، و انّ اهل القلّة هم اهل البدعة و الضلال؛ خداوند ، با جماعت است ، و اقليّتها اهل بدعت و گمراهى اند» بحث را شروع كردند و مقصود آنان از اقليّت ، شيعه بود .
خالد مى گويد:
در اين هنگام زيد بن على عليهماالسلام در مقام جواب شروع به سخن كرد . او پس از حمد و ثناى خدا و درود بر پيامبر و خاندان او ، آن چنان عالى و رسا سخن گفت كه: «ما