خارج كرد و خود بر آن استيلا يافت . پس از استقرار ، برادران و فرزندان خود را به جهت تبليغ به اطراف و اكناف فرستاد ، و ابراهيم نيز بصره را متصرّف شد ، اما آخر الامر هر دو برادر در جنگ با دشمن به شهادت رسيدند و حسين ذوالدمعه خود را از معركه نجات داد و به خانه امام صادق عليه السلام پناهنده شد . بعضى مورخان نوشته اند:
حسين بن زيد عليهماالسلام براى مدتى طولانى متوارى گشت و چون او را تعقيب نكردند و اطمينان يافت كه دستگير نخواهد شد ، خود را ظاهر ساخت .
برادرش محمّد بن زيد عليهماالسلام مورد محبّت منصور عباسى قرار گرفته بود ، وى را نزد خويش برد ، لذا محمّد به وسيله نامه برادرش حسين ذوالدمعه را از جانب منصور تأمين مى داد . موقعى كه از طرف منصور آسوده خاطر شد ، علنا در مدينه آشكار شد ، ولى با كسى تماس نگرفت و تا از كسى كاملاً اطمينان پيدا نمى كرد ، او را به خانه خويش راه نمى داد .
على مقانعى ، به سند خود از حسين بن زيد عليهماالسلام روايت كرده است كه گفت: در نهضت محمّد بن عبداللّه ، چهار تن از نوادگان امام حسين بن على عليه السلام خروج كردند كه من و برادرم عيسى از فرزندان زيد بن على عليهماالسلام و موسى و عبداللّه فرزندان امام جعفر بن محمّد عليهماالسلام وديم . ^۱
حسين بن زيد عليهماالسلام گويد:
روزى گذار من به عبداللّه بن حسن ، كه در مسجد رسول خدا صلى الله عليه و آله نماز مى خواند ، افتاد و چون مرا ديد با دستش اشاره به من كرد . من به نزدش رفتم . همين كه نمازش
تمام شد رو به من كرد و گفت:
اى برادرزاده ، چون تو خود الآن صاحب اختيار و آزادى ، دلم خواست تا پندى به تو دهم شايد خداوند تو را بدان سود بخشد . فرزندم ، به راستى كه خداوند تو را در جايى و مقامى قرار داده كه كسى جز تو در آن مقام و جايگاه نيست و تو اينك در

على بن أبى طالب عليهم السلام را برايش تزويج كرد . حضور حسين بن زيد در محضر امام صادق عليه السلام باعث شد كه علوم بسيارى از امام صادق عليه السلام كسب نمايد . اصحاب تراجم نوشته اند:
تبنّاه و ربّاه الصادق عليه السلام فأرثه علما جمّا و كان زاهدا؛
امام صادق عليه السلام ، حسين را فرزند خود خواند و او را پرورش داد و علم فراوانى به او آموخت و او مردى زاهد و ديندار بود .
از آن جا كه حسين بن زيد عليهماالسلام ، در دامان ولايت و امامت بزرگ شد و از محضرش كسب علم و معرف نموده ، لذا از روات بزرگ و صاحب كتاب گرديد . نجاشى و شيخ طوسى رحمه الله اين مطلب را در كتبشان عنوان كرده و مى نويسند:
انّ له كتابا سميّت بالاصُول .
نظر صاحب أعيان الشيعه اين است كه موضوع كتاب ، مجموع احاديث منقول از ائمه معصومين عليهم السلام بود . ^۱

حسين و قيام عليه ستمگران

هنگامى كه محمّد بن عبداللّه محض ، معروف به نفس زكيّه و برادرش ابراهيم ، عليه دستگاه و حكومت جائر و غاصب عبّاسى قيام نمودند ، جمعى از بنى هاشم و از جمله آنها حسين بن زيد عليهماالسلام و برادرش عيسى به حمايت از محمّد و ابراهيم ، عليه
ستمگران و دولت غاصب عبّاسى در قيام شركت كردند و به جنگ با عمّال و سرسپردگان منصور دوانيقى ، اولين خليفه عباسى پرداختند .
محمّد در سال 145 ق به كمك ياران خود ، مدينه طيّبه را از دست عمّال منصور