237
امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری

روشن شدن مجلس بدو ، يعنى مردمان ، به ديدن وى شادمان شدند . ۱
اين تفسير مخالف ظاهر كلمه است . گذشته از روايت كافى و بصائر الدّرجات ، در روايت خرايج از جابر ، اين جمله چنين است «اَشرَقَ المَجلسُ بَضوء وَجهها» . ۲ و باز در ذيل اين روايت به نقل جابر ، مى بينيم كه:
عمر خواست او را به مزايده بگذارد . على عليه السلام گفت:
دختران پادشاهان را ، هر چند هم كه كافر باشند . نمى توان فروخت . او را به اختيار خود بگذار تا يكى را انتخاب كند . عمر چنين كرد و دختر نزد حسين بن على عليه السلام رفت و دست خود را بر دوش او نهاد و اين گفتگو (البته به فارسى درى) ميان آنان روى داد:
ـ چه نام دارى اى كنيجك؟
ـ جهان شاه .
ـ نه شهربانويه .
ـ آن خواهر من بود .
ـ راست گفتى . ۳
فقره ديگر از عبارت حديث نيز شايسته تأمل است:
«دختران پادشاهان را هر چند كافر باشند ، نمى توان فروخت» . دختران پادشاهان اين امتياز را از كجا يافته بودند؟ آيا در زمان رسول خدا چنين حكمى تشريع شد ، يا عموم روايتى از پيغمبر يا ظاهر لفظى از قرآن بر اين حكم دلات دارد؟ .
جمله ديگر كه ساختگى بودن حديث را نشان مى دهد اين است كه گويد شهربانو گفت: آبيروج باد هرمز . هرمز چرا بايد نفرين شود؟ او كه به نامه پيغمبر بى حرمتى كرد ـ اگر داستان بدان صورت باشد كه نوشته اند ـ خسرو پرويز ، پسر هرمز است . اگر

1.بحارالانوار ، ج ۴۶ ، ص ۹ .

2.همان ، ص ۱۰ .

3.همان ، ص ۱۱ .


امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
236

عمر دختر را آزاد گذاشت . او بيامد و دست خود را بر سر حسين عليه السلام نهاد .
امير المؤمنين پرسيد:
ـ نام تو چيست؟ گفت:
ـ جهان شاه . امام فرمود:
ـ نه . شهربانو!
سپس به حسين گفت: يا أبا عبداللّه ، او بهترين روى زمين را براى تو خواهد زاد ۱ .
اما اين حديث با چنين سند و متن پذيرفتنى نيست ، يا لااقل در پذيرفتن آن مى توان ترديد كرد . نيز قرينه هاى خارجى ـ چنانكه خواهيم نوشت ـ با آن سازش ندارد .
نخست از جهت سند در حديث بنگريم . راوى حديث عمرو بن شمر است كه نجاشى و ابن غضايرى او را بسيار ضعيف دانسته اند . و صاحب مرآة العقول و وجيزه بر ضعف او تصريح كرده اند . ۲ حديث از جهت متن نيز درخور بررسى است .
بار ديگر در اين عبارت بنگريد: «چون به مسجد درآمد ، مسجد به نور او روشن شد» . بايد پرسيد چرا مسجد روشن شد؟ مشعلى براى او افروختند؟ و يا او آفتابى يا ماهى بود ؟ مقام جاى مجازگويى نيست كه بگوييم اين عبارت چنان است كه بگويد «مجلس ما را به جمال خود نورانى كردى» . اين گونه تعبيرها مخصوص عبارتهاى مصنوع است نه روايت .
امام صادق عليه السلام در بيان اين حديث ، قصد عبارت پردازى و مديحه سرايى ندارد .
براى همين است كه مجلسى چون با چنين غرابتِ لفظ در حديث ، روبه رو شده ، عبارت را بدين گونه تفسير كرده است:

1.اصول كافى ، ج ۱ ، ص ۴۷۶ .

2.تنقيح المقال ، ج ۲ ، ص ۲۳۲ .

  • نام منبع :
    امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 202622
صفحه از 336
پرینت  ارسال به