253
امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری

در باب قتل افراد خاندان هرمز در كتاب ابن اثير در بيان پادشاهى فيروز اين عنوان درج افتاده است:
ذكر ملك فيروز بن يزدجرد بن بهرام بعد أن قتل أخاه هرمز و ثلاثة من اهل بيته؛ ۱
در ذكر پادشاهى فيروز بن يزدگردبن بهرام ، پس از كشتن برادرش هرمز و سه تن از خاندان او .
ظاهرا مى توان چنين پنداشت كه استودان هرمز ، پسر يزدگرد دوم و سه تن افراد خاندان او را در كوهستان رى ، زردشتيان براى محفوظ ماندن از خرابى ، با استفاده از يكى بودن نام پدر ، آرامگاه بى بى شهربانو دختر يزدگرد سوم شناسانده اند ، و براى اثبات نظر خويش به جعل اكاذيب و داستانهاى غير معقول پرداخته اند .
از همين نمونه هاست دخمه گبرها يا قلعه گبرها ، واقع در دامنه شمالى كوه رى ، در محاذات حدودى كه بقعه منسوب به بى بى شهربانو و كوه طبرك در دامنه آن قرار دارد .
در اين محل ، زردشتيان اجساد مردگان خويش را به طيور شكارى و سگان گوشتخوار عرضه مى كردند ، تاريخ احداث اين دخمه ظاهرا به زمان ساسانيان و شايد جلوتر مى رسد .
دكتر فووريه در كتاب سه سال در دربار ايران نوشته است:
اين دخمه در روى تپه اى كه در مشرق مزار حضرت بدالعظيم به انتها مى رسد قرار دارد ، و در مجاورت شهر رى ، همان راگس تورات كه وطن طبيب شهير ابو بكر محمّد بن زكريا ست ، واقع شده است . ۲
و نيز:
قدرى به سمت مشرق در دامنه شمالى كوه كه خرابه هاى رى در دامنه جنوبى آن قرار گرفته ، دخمه است كه ديوارهاى سفيد آن از دور از ميان سياهى افق به خوبى نمايان است . در بالاى اين دخمه ـ كه سر آن باز و مواجه با هواى آزاد است ـ گبرها

1.كامل ، ج ۱ ، ص ۲۳۸ .

2.سه سال در دربار ايران ، ص ۱۹۴ .


امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
252

در يتيمة الدهر ۱ از او به بزرگى ياد شده ، و تفصيل بزرگداشت صاحب بن عباد از او درج آمده است . اين نويسنده در الرسالة الثانية ، در موضوع وجود استودانهاى زردشتيان در كوه رى نوشته است:
و يشرف على المدينة جبل يعرف بطبرك ، فيه ابنية آثار الفرس و نواويس ۲ ؛
بر مدينه يا شارستان رى كوهى به نام طبرك مشرف است ، و در آن ساختمانهاى پيش از سلام ايرانى و استودانهايى وجود دارد .
به موجب گفته وى در قرون نخست اسلامى گورها و تابوتهاى زردشتى و آثار فرس در كوه شمال رى كم نبوده است .
از شاهان قبل از اسلام ظاهرا استودان استخوان هرمز پسر يزدگرد دوم و سه تن از خاندان او در رى نهاده آمده است . ابن اثير داستان قتل اين افراد را در رى به دست فيروز ذكر كرده و ترجمه قول وى چنين است:
او ( يزدگرد دوم) را دو پسر بود: يكى را هرمز و ديگرى را فيروز مى گفتند . هرمز سجستان را داشت ، و پس از پدرش يزدگرد بر كشور استيلا يافت ، و فيروز بگريخت و به سرزمين هياطله رسيد و از شاه ايشان مدد خواست ، و پس از آنكه طالقان را به وى داد ياريش كرد . فيروز با اين مدد ، متوجه برادر شد ، و او را در رى بكشت ، و هر دو برادر از يك مادر بودند . و بعضى گفته اند كه او را نكشت ، بلكه اسيرش كرد و شاهى را از او بگرفت . ۳
مسعودى در مروج الذهب ، بدون ذكر محل قتل ، كشته شدن هرمز به دست فيروز را ذكر كرده و گفته:
پس از او (يزد گرد ) هرمز بن يزدگرد (بن بهرام) شاهى يافت . برادرش فيروز به نزاع برخاست و او را بكشت و شاهى را به دست گرفت . ۴

1.يتيمية الدهر ، ج ۳ ، ص ۳۲۱ .

2.الرسالة الثانية ، ص ۳۱ ، س ۱۰ .

3.الكامل ، ج ۱ ، ص ۲۳۷ .

4.مروج الذهب ، ج ۱ ، ص ۱۲۶ .

  • نام منبع :
    امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 202428
صفحه از 336
پرینت  ارسال به