زردشتى مردم ايران در آن زمان تغييرات عمده اى به ظهور پيوسته بود ... رسم دفن كالبد اموات در دخمه هاى سنگى نيز متروك شده و طريقه عرضه كردن اجساد به هوا و آفتاب و ريختن استخوانها در چاله هاى سنگى معمول شده است . ۱
به هر حال در شهر رى تاريخ اين عمل به ميزان تاريخ پيدايى مغان قدمت دارد .
از بررسيهاى باستان شناسى برمى آيد كه اشكانيان قبل از تاريخ مذكور در قول نيلسون دوبواز مرده ها را در تابوتهاى سفالى مى نهادند و در مدفنها دفن مى كردند و بدين سبب است كه اين تابوتها به دست ما رسيده است . ۲
قبورى كه در كوه سرسره يا دزرشكان قديم ۳
از قبل از اسلام به دست آمده و بر خلاف شيوه عرضه اجساد به جانوران ـ كه روش زردشتيان است ـ اموات در آنجا مدفون شده بوده اند ، بى گمان متعلق به همين عهد است .
سياحان خارجى مانند فووريه و جاكسن و مارسل ديولافوا و امثال ايشان قلعه گبرها را ـ چون معروف بود ـ در سفرنامه خويش ذكر كرده اند؛ لكن برخى بناها ـ چون براى ايشان شناخته نبود و مورد استفاده آن را نمى دانسته اند ـ ذكر آنها در سفرنامه هاى ايشان به چشم نمى خورد .
و نيز از اين قبيل است ، بناى واقع در دامنه جنوبى كوه رى ، بر فراز صخره اى كوهستانى كه از دامنه كوه پيش آمده ، و آن را در چند قرن اخير ، بدون هيچ سندى ، بقعه بى بى شهربانو دختر يزدگرد آخرين پادشاه ساسانى و مادر حضرت سجاد عليه السلام دانسته ، و به وى نسبت داده اند .
در هيچ يك از منابع باستانى ، از كتب تواريخ و رجال و مسالك و تراجم احوال ذكرى از مدفون بودن آن بانو در اين مكان نيست ، و حتى عالم شيعى بزرگوار ، شيخ
1.تاريخ سياسى پارت ، تأليف نيلسون دوبواز ، ص ۱۲۷ .
2.ر . ك: تاريخ عمومى هنرهاى مصور قبل از تاريخ تا اسلام ، تأليف علينقى وزيرى ج ۱ ، ص ۱۲۹ .
3.ر . ك: رى باستان ، ج ۱ ، ص ۲۸۳ .
