37
امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری

از آنچه تا به حال قلمى شده ، دليلى بر دفن حمزة بن موسى الكاظم عليه السلام به دست نيامد ؛ امّا بايد ديد كه مرحوم عباس فيض ، مدافع مدفون بودن آن جناب در شيراز ، چه دلايلى اقامه مى نمايد . او پس از نقل كلام نويسنده بدايع الانوار و بيان بطلان آن مى گويد :
چگونه مى توان مدفن حمزة بن امام موسى عليه السلام را در شيراز با اين كه بيش از پانصد سال است كه مزار تمام علما و دانشمندان است و در كتب متعددى هم تصريح دارد ، انكار كرد؟ ۱
آنگاه دلايل خويش را برمى شمارد و مى گويد :
چون خود سلاطين صفوى هم به مدفون بودن جدّ خود شاهزاده حمزه در شيراز معتقد بوده اند ، بدين جهت بر روى تربت او هم بقعه اى مجلل و قبّه اى مرتفع بنا نهاده ، موقوفات چندى هم براى آن قرار داده اند . ۲
مرحوم فيض انتساب صفويه را به حمزة بن موسى عليه السلام را قطعى فرض كرده ، ساخت بقعه را مؤيد دفن ايشان در شيراز دانسته است . در اين مقام بايد گفت كه سيادت صفويه به اثبات نرسيده است و برخى از مورخان در صحت انتساب اين خاندان به اهل بيت عليهم السلامترديد روا داشته اند .
يكى از مورّخان معاصر مى نويسد :
شيخ صفى و تبارش سيد نبوده اند و اينكه در منابع صفوى آنان را سيد نوشته اند ، جعلى است . و اين امر نخستين بار در عهد شاه طهماسب صفوى و به دستور او مير ابو الفتح نامى كه مأمور تنقيح صفوة الصفاى ابن بزاز بود ، در آن كتاب دخل و تصرف كرده و اين شجره نامه جعلى را ساخته و پرداخته است .
وى به نسخه قديمى از صفوة الصفا دست مى يابد كه قبل از تأسيس سلسله صفويه كتابت شده است و در آن نسخه نشانى از اين شجره نامه مشاهده نمى كند و از اين رو

1.بدر فروزان ، ص ۶۶ .

2.همان ، ص ۶۸ .


امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
36

بر طبق مدعاى خود هم دليلى ذكر كرده است و مى نگارد كه در مدفن حمزة بن امام موسى عليه السلام خلاف است . صاحب كتابمجدى ـ كه سيد ابو الحسن على بن محمّد علوى است ـ در كتاب خود آورده است كه حمزة بن امام موسى عليه السلام مكنى به ابى القاسم قبرش در اسطخر شيراز معروف و مشهور و زيارتگاه مردم نزديك و دور است . ۱
هر چند راقم اين سطور بر كتاب بدايع الانوار دست نيافته است ـ آن سان كه ديگران نيز كتاب وى را نيافته ، بر نقل مرحوم فيض اكتفا كرده اند ۲ ـ ، ولى در صورت رؤيت هم اين ادّعا گرهى از اين ماجرا باز نكرده ، راهى نمى گشايد ؛ زيرا با مراجعه به كتاب المجدى در مى يابيم كه مؤلف آن ، كلامى مغاير با مدعاى صاحب بدايع الانوار قلمى نموده است :
و ولد حمزة بن موسى الكاظم و كان كوفيا و ينجل و هو لأم ولد ثلاثة ذكور و ثماني أناث فالذكور على و قبره بباب اسطخر من شيراز ... . ۳
چنانكه ملاحظه مى شود نظر صاحب كتاب المجدى اين است كه فرزند حمزة بن موسى عليه السلام ، يعنى على بن حمزه در اسطخر شيراز مدفون است ، نه خود آن جناب ؛ آن گونه كه در ساير كتب انساب نيز آمده است ؛ حتى برخى على بن حمزة بن حمزة را در شيراز مدفون مى دانند :
و كان له على بن حمزه مضى دارجا و هو المدفون بشيراز خارج باب اصطخر ، له مشهد يزار . ۴
و نسل حمزة بن موسى الكاظم از دو پسرند : حمزة و القاسم و او را پسرى است ، على بن حمزه كه در باب اصطخر در خارج شيراز مدفون است . ۵
عقب ابو القاسم حمزة بن امام موسى كاظم عليه السلام از دو پسرند : حمزه و ابو محمّد قاسم .
و او را پسرى ديگر بود على نام ، در باب خارج شيراز مدفون است ؛ اما نسل ندارد . ۶

1.بدر فروزان ، ص ۶۱ .

2.ر . ك : امامزادگان رى ، ج ۱ ، ص ۳۴۲ .

3.المجدى ، ص ۱۱۷ .

4.عمدة الطالب ، ص ۲۰۸ .

5.الفصول الفخرية ، ص ۱۴۱ .

6.سراج الأنساب ، ص ۷۶ .

  • نام منبع :
    امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 195076
صفحه از 336
پرینت  ارسال به