زيد در احكام الهى ، فقيعى عميق و دانشمندى بس سترگ بود ، علم سرشار و دانش بى كران او زبانزد دوست و دشمن بود .
او در موقع بيان احكام الهى و مسائل فقهى چنان ريزبين و دقيق بود كه هر گونه سؤالى از او مى شد ، با بيان روايات و احاديث كه از پدر و برادر و برادرزاده اش شنيده بود ، سؤال كننده را قانع مى ساخت .
مقام علمى زيد آن قدر معروف و مسلم بود ، كه او را به «عالم آل محمّد» و يا «فقيه اهلبيت» ملقب ساخته بودند .
امام صادق عليه السلام درباره اش مى فرمود:
خدا ، زيد را رحمت كند او عالمى درست گفتار بود .^۱و امام هشتم عليه السلام در مقام تجليل و ستايش از او مى فرمود:
انّه كان من علماء آل محمّد؛ او از علماى آل محمّد صلى الله عليه و آله بود .^۲باز امام صادق عليه السلام در جاى ديگر زيد را با عظمت ياد مى كند و مى فرمايد:
انه كان مؤمنا و كان عارفا و كان عالما و كان صادقا؛ او مردى با ايمان و عارف و دانشمند و درست كار بود .^۳
جابر جعفى گويد: بر امام باقر عليه السلام وارد شدم و جناب زيد هم در خدمت حضرتش نشسته بود . در اين هنگام شاعر نامى و اديب عرب ، معروف بن خربوذمكى وارد شد . امام به او فرمود: معروف از آن اشعار خوبت مقدارى برايم بخوان ، او هم اين اشعار را خواند .

لعمرك ما ان ابو مالكبوان و لا بضعيف قواه
ولا بالد لدى قولهيعادى الحكيم اذامانهاه
ولكنه سيد بارعكريم الطبايع حلو ثناه
اذا سدته سدت مطواعهو مهما و كلت اليه كفاه
سوگند به جان تو ، ابو مالك اميرى نيست كه قواى او ضعيف باشد و در سخن و گفتار ستيزه جوى نيست ، موقعى كه دانايى او را از چيزى نهى كند وليكن او آقايى است بزرگوار و خوش اخلاق و مدح و ثناى او شيرين است و اگر چيزى را به عهده وى واگذرى ، از عهده برآيد .
موقعى كه اشعار به اينجا رسيد ، امام باقر عليه السلام دستش را روى شانه زيد نهاد و فرمود:
اى اباالحسين اين خوبيها همه صفات توست . ^۴

فروغ معنوى و نور ايمان در صورت او بيننده را مجذوب مى ساخت ، به طورى كه خصيب وابشى مى گويد:
كنت إذا رأيت زيد بن على عليهماالسلام رأيت أسارير النّور في وجهه؛ هرگاه زيد بن على عليهماالسلامرا مى ديدم ، فروغ نور را در صورتش مشاهده مى كردم . ^۱

مقام علمى زيد بن على عليه السلام

«يَرفَعِ اللّهُ الّذينَ آمَنوا مِنكُم وَ الَّذينَ اوتُوا العِلمَ دَرَجاتٍ»؛^۲ خداوند كسانى را كه ايمان آوردند از شما ، و آنان كه به آنها علم داده شد به درجات عالى بالا مى برد .
واللّه ما خرجت ولا قمت مقامى هذا ، حتى قرأت القران و اتقنت الفرائض ، و احكمت السُنة و الاداب ، و عرفت التأويل كما عرفت التنزيل و فهمت الناسخ و المنسوخ و المحكم و المتشابه ، والخاص والعام و ما يحتاج اليه الامّة فى دينها مما لابدُ لها منه ، و لا غنى عنه ، و انّى لعلى بيّنة من ربّى؛ ^۳
به خدا سوگند ، من قيام نكردم و در اين مقام قرار نگرفته ام ، تا آنكه قرآن را خوانده ام ، و واجبات و سنت و آداب را در خود استوار ساخته ام تأويل قرآن را چون ظاهر آن شناختم ، ناسخ آن را از منسوخ و محكم را از متشابه فهميدم ، خاصه و عام آن را فرا گرفتم و آنچه امت اسلام به آن در دين خود لازم دارد و از آن بى نياز نيست ، آموختم و همانا من از ناحيه پروردگارم با دليل و بينه همراهم .
از سخنان جاويد زيد بن على عليهماالسلام

عالم آل محمّد صلى الله عليه و آله

زيد بن على عليه السلام نه تنها در زهد و عبادت و شجاعت و سخاوت و مردانگى معروف است ، بلكه در علم و دانش نيز او يكى از بارزترين چهره هاى درخشان اسلام است .