ترجمه :

۰.امام عليّ عليه السلام :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : ما جماعت پيغمبران مأموريم به اندازه فهم و شعور مردم سخن گوييم ، (همچنين) فرمود : خداوند مرا فرمان داده كه با مردم مدارا نمايم؛ همان طور كه مرا به به پاداشتن واجبات مأمور كرد .

شرح :

سخن گفتن با مردم ، آداب ويژه اى دارد . سخن با كسانى كه در ميان خود از هر طبقه و گروهى ، افرادى را جاى داده اند و همه گونه سطوح مختلف فكرى را شامل مى شوند ، ساده نيست . پيامبران وظيفه اى بس سنگين به عهده دارند ؛ آنان بايد از يك سو ، آنچه را مأموريت دارند ابلاغ كنند و از سوى ديگر ، بايد ظرفيتهاى فكرى و معنوى مخاطبان خود را نيز در نظر بگيرند . سخن گفتن به اندازه فهم شنونده و نه گوينده ، آن را با پذيرش مخاطب همراه مى سازد و از انكار او جلو مى گيرد .
امامان ما نيز به اين روش ملتزم بوده و پيروان خود را بدان فرمان داده اند و از افشاى همه داناييها و رازها و نهانها نهى كرده و جلوه گران راز را نكوهش نموده اند و اين خود گونه اى مدارا كردن است . در تورات آمده است كه خداوند در مناجات موسى به او مى گويد : «يا موسى! اكتم مكتوم سرّى في سريرتك وأظهر في علانيتك المداراة عنّى لعدوّى وعدوّك من خلقى ولا تستسبّ لى عندهم باظهار مكتوم سرّى فتشرك عدوّك وعدوّى في سبّى؛ اى موسى ! راز پنهان مرا در سينه خود نگاه دار و در ظاهر و ميان مردم با دشمن من و خودت ، مدارا كن و با آشكار ساختن سرّ نهان من ، وسيله دشنام مرا فراهم نكن كه در اين صورت با دشمن خودت و دشمن من در دشنام دادن به من ، شريك گشته اى .» ^۱
سخن نگفتن در حدّ فهم و افشاى رازهاى مگو ، تاب و تحمّل مخاطبان را مى برد

د) رعايت آداب اجتماعى

اسلام ، اين هنجارهاى اجتماعى است و سنّتهاى جامع را تا آنجا كه ضد انسانى نباشد ، پاس مى دارد و خواستار رعايت آنها در جامعه ايمانى است . نيازردن ديگران ، ارتباط درست و شايسته با همسايگان ، اداى امانت به همگان ، راست گفتن و ترك جدال با رقيبان و مخالفان و زيارت برادران ، همه سفارشهاى اسلام در زمينه روابط جمعى و آداب معاشرت است كه به ترتيب در احاديث نهم ، دهم و يازدهم اين مجموعه و به وسيله حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام نقل شده است . همچنين سپاسگزارى در برابر احسان و محبت ديگران و توجه داشتن به همديگر و پرهيز از اختلاف در اين احاديث و نيز حديث هشتم مورد تأكيد قرار گرفته است و در پايان مى توان به گشاده رويى و خوشرويى كه اصل نخستين در همه برخوردها و مقبول همه جوامع بشرى است ، اشاره نمود .
ما شرح و بسط همه اين آداب و نيز پرهيز از همنشينى با بدان و دورى از اختلاف و كشمكشهاى اجتماعى را درپى خواهيم آورد . اينك احاديث را به صورت جداگانه مى آوريم و پس از ترجمه ، به شرح آنها مى پردازيم .

۱.الإمام عليّ عليه السلام :قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله : إنّا اُمرنا معاشر الأنبياء أن نكلّم الناس بقدر عقولهم . قال : وقال النبيّ صلى الله عليه و آله : أمرني ربّي بمداراة الناس ؛ كما أمرني بإقامة الفرائض ^۱ .