زبان را از سخت ترين زخمها دردناك تر و از زخم شمشير كارگرتر و بدخيم تر مى خوانند . تيزى زبان را از تيزى سرنيزه برنده تر دانسته و كار آن را به گاز گرفتن درندگان تشبيه كرده اند . ^۱
حديث امام سجّاد عليه السلام در اينجا نيز همسو و همخوان با اين روايات است و در واقع محدوديت گفتار را توصيه مى كند و به نخستين فايده سكوت ، يعنى به سلامت ماندن انسان از خطراتى مثل سقوط به پرتگاه گناهان و مغضوب درگاه الهى گشتن ، ره مى نمايد . اين ثمره در روايات متعددى از امام على عليه السلام نيز تأكيد شده است ؛ اگر چه در برخى از آنها ، اين فايده بر لزوم سكوت ، مترتب شده است ؛ ^۲ يعنى همواره لب فرو بستن و هيچ نگفتن در هر جا كه اقتضاى سكوت و خاموشى دارد . سكوت ، پرده وقار و هيبت را بر جان انسان مى اندازد و او را از جهالتها و تعرّضهاى نابجاى ديگران محفوظ مى دارد و به گفته سعدى :

تو را خامشى اى خداوند هوشوقارست و نا اهل را پرده پوش
اگر عالمى ، هيبت خود مبروگر جاهلى ، پرده خود مدر

۵.الإمام الباقر عليه السلام :يا محمد بن مسلم! لا يغرّنك الناس من نفسك، فإنّ الأمر يصل إليك دونهم ، ولا تقطعنّ النهار عنك كذا وكذا ، فإنّ معك من يحصي عليك ، ولا تستصغرنّ حسنة تعملها ، فإنّك تراها حيث تسرّك ، ولاتستصغرنّ سيّئة تعمل بها ، فإنّك تراها حيث تسوءك ، وأحسن ، فإنّي لم أر شيئا قطّ أشدّ طلبا ولا أسرع دركا من حسنة محدثة لذنب قديم ^۳ .

علمى ، سبكسرى و تهى بودن انبان معرفت آدمى را بر مى نمايد و زيبايى جان او را ملكوك مى كند .
زبان در برابر خداوند بايد به اقرار و اعتراف و ايمان روى آورد كه خداوند فرمود : «قولوا آمنّا باللّه وما اُنزل الينا وما اُنزل اليكم والهنا والهكم واحد ونحن له مسلمون» ؛^۱بر زبان آوريد كه ما به آنچه بر ما و شما نازل شده ايمان آورديم و خداى ما و خداى شما يكى است و ما تسليم اوييم» .
و در برابر ديگر انسانها به نيكوگويى و اظهار مهربانى و لطف كه اينجا نيز خدا فرمود : «وقولوا للناس حسنا»^۲ .
زبان مانند ديگر اعضاى انسان ، بايد در كسب پاداش الهى و جزاى خير بكوشد . آن را بايد از بيهوده گويى ، بركنار داشت و به غنيمت جستن از فرصتها واداشت . امام سجّاد عليه السلام در رساله حقوق خود ، برخى از حقوق زبان را ، عادت دادن آن به خيرگويى ، وانهادن سخنان بى فايده و خوش سخنى و اظهار نيكى با مردم مى داند ^۳ .
اين محدوديت زبان به هنگام سخن است . محدوديت اصلى ، پيش از اين مرحله است . روايات توصيه گر به حبس و زندانى ساختن زبان ، محدوديت اصلى آن را بازگو مى كنند و راحتى و سلامت و نجات انسان را در گروى توانايى او بر اين امر مى بينند . پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله صريحا سلامت انسان را در حفظ زبان مى داند ^۴ و امام على عليه السلام اين توانايى را از برترين فضيلتهاى انسانى مى شمرد و مايه كرامت آدمى و غنيمت حاصل آن را از هر عمل ديگرى بيشتر . ^۵ از سوى ديگر ، روايات مكررّى ، زخم