هنگام مرگ 95 سال داشت». ^۱
سيد محسن امين هم مى نويسد:
«زيد بن حسن عليه السلام در سال 120 ق در سن نود يا صد و يا نودوپنج سالگى درگذشت .» ^۲
وى دليل گفتار خود را كتاب هاى ارشاد ^۳ و تهذيب التهذيب ^۴ و عمدة الطالب ^۵ قرار داده است.
پس از آنجا كه زيد به اتّفاق جميع مورّخان كمتر از نود سال نداشته و از طرفى هم مرحوم سيّد محسن امين تاريخ وفات وى را سال 120 ق معيّن كرده است، مى توان چنين استدلال كرد:
بنا بر قول همه مورّخان، چون اوّلين همسر امام حسن مجتبى عليه السلام ، اُمّ بشير دختر ابومسعود عقبة بن عمرو انصارى بوده ^۶ و از طرفى هم ميان اعراب ازدواج جوانان در بيست سالگى و كمتر از آن مرسوم نبوده است، پس تولّد زيد در سال 25 هجرى و وفاتش بنا به نقل صاحب اعيان الشيعة در سنه 120 ق، يعنى در سن 95 سالگى ، بوده است.
زيد بن حسن عليه السلام ، در سرزمينى ميان مكّه و مدينه به نام «حاجز» نزديك «ثغره»، كه محلّى در حجاز است، وفات يافت و بدنش را به مدينه آورده، در قبرستان بقيع به

آخرين گفتار درباره شخصيّت زيد، سخن مرحوم ملاّ باقر نورى مازندرانى است كه در كتاب روح و ريحان به نقل از نامه دانشوران مى نويسد:
از مجد و بزرگوارى زيد اين است كه جدّ عالى حضرت عبدالعظيم عليه السلام است و در ميان شيعه هم به همين جهت ارزشمند و بزرگ و معروف گشته است و اين افتخار بس كه فرزندى چون حضرت عبدالعظيم عليه السلام منسوب به او است. ^۱

ولادت و وفات

در اينكه زيد در چه تاريخى به دنيا آمده است، هيچ يك از مورّخان و علماى رجال اشاره اى به آن نداشته اند و در تاريخ وفات وى هم اختلاف است.
شيخ مفيد گفته است كه وى در سن نود سالگى وفات يافت ^۲ و علاّمه مجلسى نيز اين عقيده را پسنديده است. ^۳
ابونصر بخارى در سر السلسلة العلوية مى نويسد: «زيد بن حسن بن على بن أبي طالب عليهماالسلام، مادرش اُمّ بشير دختر ابومسعود عقبة بن عمرو بن ثعلبه خزرجى انصارى است. او از برادرش حسن بن حسن عليه السلام از جهت سن بزرگ تر است و در محلّى بين مكّه و مدينه به نام «حاجز» از دنيا رفت. در موقع وفات، عمرش به صد سال رسيده بود».
نسّابه معروف يحيى بن حسن عقيقى در كتاب خود گويد: «زيد بن حسن عليه السلام در