بليغ روا مى داشت. ۱
حسن بن زيد، اوّل كس از علويان و بنى هاشم است كه به روش و سنّت عبّاسيها جامه سياه پوشيد. او با پسرعموهاى خود اختلافاتى هم داشت. سيّد جمال الدّين حسنى معروف به «ابن عنبه» گويد: حسن بن زيد از سوى منصور دوانيقى امير مدينه شده بود و بر غير اين شهر نيز امارت مى كرد. وى از همكاران حكومت بنى عبّاس به شمار مى رفت و با پسرعموهايش، فرزندان حسن مثنّى، اختلافاتى داشت. ۲
ابو نصر بخارى مى نويسد: ابو محمد حسن بن زيد بن على بن ابى طالب عليه السلام ، از مادرى كنيز به نام زجاجه و ملقّب به رقرق به دنيا آمد. زيد را جز حسن فرزند ديگرى نبود و اعقابش منحصر به همين فرزند است. ۳
تاريخ تولّد، وفات و شخصيّت حسن بن زيد
شمارى از مورّخان، نام مادر حسن را لبابه دختر عبداللّه بن عبّاس، ۴ و بعضى هم زجاجه ملقّب به رقرق ۵ نوشته اند. با توجّه به قول بيشتر علما و اتّفاق نظر در تاريخ وفات حسن الامير در سال 168 ق، بدون ترديد مادر وى همان لبابه بوده است.
در اعيان الشيعة نيز به نقل از عمدة الطالب ۶ آمده است كه وى در سال 168 ق در زمان هارون الرشيد، در حجاز به سن هشتاد سالگى وفات يافت. ۷
1.رياض الانساب، ج ۱، ص ۱۰۲؛ سفينة البحار، ج ۱، ص ۲۶۴؛ عمدة الطالب، ص ۸۹ ؛ اعيان الشيعة، ج ۵، ص ۷۵ ؛ منتهى الآمال، ج ۱، ص ۱۷۸؛ طبقات الكبرى، ابن سعد، ج ۵، ص ۴۱۵؛ منتخب التواريخ، ص ۲۰۷؛ زندگانى حضرت عبدالعظيم عليه السلام ، رازى، ص ۱۰؛ اردستانى، ص ۱۴؛ عطاردى، ص ۸۶ .
2.عمدة الطالب، ص ۹۰؛ سفينة البحار، ج ۱، ص ۲۶۵ .
3.سرالسلسلة العلويّة، ص ۲۱ .
4.عمدة الطالب، ص ۶۸ .
5.سرّ السلسلة العلويّة، ص ۲۳ .
6.اعيان الشيعة ، ج ۵، ص ۷۵ .
7.عمدة الطالب، ص ۹۰؛ رياض الانساب، ج ۱، ص ۱۰۲ .
