171
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

علاّمه تسترى درباره حسن بن زيد مى نويسد:
شيخ طوسى ۱ وى را از اصحاب امام جعفر صادق عليه السلام برشمرده و خطيب هم در تاريخش وى را بخشنده ترين عرب دانسته و افزوده است كه وى به دستور منصور دوانيقى، خانه امام جعفر صادق عليه السلام را به آتش كشيده است. ۲
أبوالحسن عُبيدلى درباره شخصيّت حسن بن زيد مى نويسد:
ابو محمد الحسن بن زيد بن الحسن عليه السلام امير المدينة و له أخبار حسنة في علمه و فضله و عقله و كرمه و حلمه و سؤده و له محاسن من الأخبار... . ۳
مؤلف كتاب المجدى درباره او مى گويد: «و كان في الحسن بن زيد محاسن دنيائية كثيرة». ۴
مرحوم آيه اللّه العظمى خويى در كتاب رجالش، درباره حسن بن زيد چنين ابراز داشته است: «و ذكر غيره له ذموما كثيرة». ۵
در كتاب تهذيب آمده است كه او از ثقات به شمار رفته و ابن سعد در طبقات، او را عابد و ثقه توصيف كرده است. زبير بن بكار نيز حسن بن زيد را مردى فاضل و شريف و عابد و مورد وثوق دانسته و «عجلى» هم، او را توثيق كرده است؛ امّا ابن معين او را ضعيف شمرده است.
با اين همه، علاقه حسن بن زيد به رياست و حكومت موجب شد كه به حمايت از

1.رجال، شيخ طوسى، ص ۱۷۹، باب الحاء ۲۱۴۷ .

2.قاموس الرجال، ج ۳، ص ۲۴۷ ـ ۲۴۹ .

3.تهذيب الأنساب، ص ۱۰۵ .

4.المجدى، ص ۲۱ .

5.معجم رجال الحديث، ج ۵، ص ۳۲۶ .


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
170

سيّد جعفر بحرالعلوم، مى نويسد:
حاجز موضع بين مكّة و المدينة قرب ثغره، الحاجر بالجيم والراء و هى في لغة العرب ما يمسك الماء من شقة الوادي. توفّي بالحاجز، أبو محمد الحسن بن زيد بن الحسن بن على بن ابى طالب عليه السلام .
و فيه يقول الشاعر:

إلى حسن بن زيد بأن نضوىيجوب الليل و هنا و الإلاما
إلى رجل أبو المعاليو أكرم بعد من صلّى وصاما
و أشتم إن أحبك يابن زيد و إنّ أهدى التحيّة والسّلاما
وقد سلفت علي له أياديتعيش الروح منها والعظاما
و كان هو المقدّم من قريشو رأس الغرّ فيها و السّلاما
و خيرهم لجار او لصهربتسكين الكلالة و الذماما
و كان أشدّهم عقلاً و حلماو أبرمهم إذا إزدحم إزدحاما
از آنچه گفته شد معلوم مى شود كه بنابر عقيده اكثر مورّخان، حسن بن زيد، جدّ دوم حضرت عبدالعظيم عليه السلام به سال 88 ق، از لبابه دختر عبداللّه بن عبّاس، در مدينه به دنيا آمده و در هشتاد سالگى، در سال 168 در محلى به نام حاجر از دنيا رفته است.
داستان وفات وى اين گونه بود كه وى همراه مهدى عبّاسى عازم مكه بود. در بين راه مهدى به علّت كمبود آب از ادامه سفر منصرف مى شود و باز مى گردد؛ امّا حسن به راه خود ادامه مى دهد؛ تا آنكه در حاجز، كه پنج ميلى مدينه است، درگذشت و على بن مهدى بر او نماز گزارد و در همان جا دفن شد. ۱
امّا عقيده علماى رجال در مورد شخصيت حسن بن زيد به شرح زير مى باشد:

1.تاريخ بغداد، ج ۷، ص ۳۰۹ ـ ۱۳۱؛ قاموس الرجال، ج ۳، ص ۲۴۹؛ عمدة الطالب، ص ۷۰؛ به نقل از شاگردان مكتب ائمه عليهم السلام، ج ۱، ص ۳۷۳ .

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 128981
صفحه از 394
پرینت  ارسال به