شناخت اجمالى اسحاق مؤتمن، همسر نفيسه خاتون

شيخ طوسى در رجال خود اسحاق مؤتمن را از اصحاب امام صادق شمرده، و شيخ مفيد در ارشاد او را از اهل فضل و صلاح و ورع و اجتهاد معرفى كرده و قائل به امامت برادرش امام موسى بن جعفر شده، و مردم احاديث و آثار از وى نقل مى كردند، و طبرسى تقريبا همين گونه او را معرفى كرده، و «مامقانى» او را توثيق كرده و از پدرش نص بر امامت برادرش موسى بن جعفر روايت كرده، و در عصر خودش اشبه الناس به رسول خدا صلى الله عليه و آله بوده، چنان كه صاحب عمدة الطالب به آن تصريح كرده است.
و هرگاه ابن كاسب از اسحاق مؤتمن نقل حديث مى كرد، مى گفت: حدثنى الثقة الرضا اسحاق بن جعفر، و عقب او از فرزندش محمد و حسين و حسن است و به همين اسحاق منتهى مى شود. نسب بنى زهره كه خانواده جليلى بودند در حلب، از جمله ايشان است. ابوالمكارم بن زهره حمزة بن على بن زهره حلبى، عالمِ فاضلِ جليل، صاحب تصنيفات كثيره در كلام و امامت و فقه و نحو، آنكه از جمله غنية النزوع إلى علم الاصول و الفروع است و او پدر و جدش و برادرش، عبدالله بن على و برادرزاده اش، محمد بن عبدالله از اكابر فقهاى اماميه مى باشند و بنوزهره كه آية الله علامه حلى اجازه كبيره معروفه را براى ايشان نوشته، جماعت بسيارى باشند كه همه را به نام و نشان ذكر فرموده و صورت اجازه در مجلد آخر بحارالانوار مذكور است.
نفيسه مشاراليها (دختر حسن بن زيد) از اسحاق مؤتمن دو فرزند آورد: يكى، قاسم و ديگرى، ام كلثوم و از آنها عقبى نماند. بعضى چنان پندارند كه اين نفيسه را عبدالملك بن مروان تزويج كرد و در حالى كه حامله بود، در مصر از دنيا رفت؛ اين گفته ابوالحسن عمرى نسابه است و منشأ اشتباه اين است كه نفيسه مشاراليها را عمه اى بوده به نام نفيسه.
بنابر نقل ابونصر بخارى چنانچه گويد: لبابه، دختر عبيدالله بن عباس بن

بكاربن قتيبه و اسماعيل مزنى و صاحب شافعى و خلقى كثير ديگر كه در نورالابصار نام برده و آداب و كلمات زيارت سيده نفيسه در نورالابصار مسطور است.
و مقريزى در خطط مصر گويد: چند موضع است در مصر كه به اجابت دعا معروف است: يكى قبر سيده نفيسه است و اوّل كسى كه بر قبر سيده نفيسه بناى عمارت نهاد، عبدالله بن سرى بن حكم، امير مصر بود و حافظ خليفه در سال 532 هجرى به تجديد قبه آن ضريح و به سنگ آراستن محراب فرمان كرد.
گفتنى است كه شعرا در مدح سيده نفيسه اشعار فراوانى سروده اند. ما يكى از اشعار را از كتاب رياحين الشريعه ^۱ تقديم مى نماييم:

يامَنْ لَهُ في الْكَونَ مِنْ حاجَةٍعَلَيْكَ بِالسَيِدَةِ الطّاهِرَةِ
نَفيسَةٌ وَالْمُصْطَفى جَدُّهااَسْرارُها بَيْنَ الْوَرى ظاهِرَة
في الشَّرق و الْغَرْبِ لَها شُهْرةٌاَنْوارُها ساطِعَةٌ باهِرَة
كَمْ مِن كِراماتٍ لَها قَدْ بَدَتْوَكَمْ مَقاماتٍ لَها فاخِرَة
يا حَبَّذا سَيِّدَةٌ شَرَفَتبِها اَراضِي مِصْرُها وَالْقاهِرَة
بِنَفْسِها قَدْ حَضِرَتْ قَبْرُهاحَالُ حَياةٍ يا لَها حافِرَة
تَتْلُوا كِتابَ الله في لَحْدِهاوَهِىَ لِمَنْ قَدْ زارَها ناظِرَة
حَجَّتْ ثَلاثينَ عَلى رِجْلهاصائمَةً عَنْ اَكلِها قاصِرَة
يَسْقى بِها الْغَيْثَ اِذامَ الْقُرىقَدْ اَجْدَبَتْ مِنْ سَجِّهَا الْماطِرَة
وَالشّافِعي قَدْ كانَ يأتى لهاسَعْىٌ إلى دارِبَها غامِرَة
يَرْجُو بِأنْ تَدْعُو لَهُ دَعْوَةٌفَيالَها مِنْ دَعْوةٍ وافِرَة
صَلَّتْ عَلَيْهِ بَعْدَ مَوْتٍ وَقَدْاَوْصي بِذا فَهِيَ لَهُ شاكِرَة
سُبْحانَ مَنْ اَعْلى لَها قَدْرُهالاِءَنَّها بَيْنَ الْوَرى نادِرَة