وضع موقوفات آستان از سال 1291 تا 1299 قمرى
دفتر محاسبات درآمد و مخارج آستان در زمان صدارت امين السلطان كه متعلق به سال 1299 و 1291 قمرى است و به مهر نامبرده ممهور و تأييد شده، هنوز درآمده ساليانه زرگنده در آن مندرج است و اين خود بيانگر آن است كه با اينكه به فرمان محمدشاه زرگنده به سفير روس واگذار گرديده بود، با اين حال مسئولين وقت آستان اجاره آن را دريافت مى نمودند كه مقدار آن در ديوان محاسبات آمده و خوشبختانه اصل اسناد موجود است. در همان دفتر متعلق به سال 1299 اجاره طاحونه دولاب نيز جزء درآمد آستان منظور گرديده كه اكنون اثرى از آن باقى نيست.
تذكر: يكى از موارد اختلاف متولّيان شرعى و انتصابى آستانه حضرت عبدالعظيم عليه السلام ، مسئله مستغلات آستانه بوده است؛ زيرا ملك آنها از موقوفات قديمى و غالبا جزو مبارك آباد (خيرآباد) بود ولى ساختمان ها را شاه طهماسب احداث كرده بود.
نتيجه
اكنون كه خوانندگان محترم با مختصر توضيح به تعريف وقف و موقوفات آستان مقدس حضرت عبدالعظيم عليه السلام آشنا گرديدند، شايسته است توجه داشته باشند اگر طى پنج قرن گذشته موقوفات تصرف نشده بود، نه تنها بقعه از عظمت چشمگيرى برخوردار بود، بلكه مازاد درآمد آن در راه تأسيس مراكزى از قبيل بيمارستان ها، دانشگاه ها، حوزه هاى علميه، مدارس و ساير مجموعه هاى رفاهى، فرهنگى، عام المنفعه افزون بر نياز شهرستان رى صرف مى گرديد و از اين راه مردم شهر و زائرين در رفاه كامل بودند و نظر واقفين نيز تأمين گرديده بود. ولى متأسفانه با تصرفات غيرمجاز، وضع آستان در 50 سال گذشته به جايى رسيد كه مسئولين وقت نه تنها براى هزينه مختصر اندود بام هاى بيوتات، آن هم چند سال يكبار دچار مشكل
