331
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

1325 قمرى روى داد و به مدت سه ماه ادامه يافت. ۱
7. از وقايع ناگوار بست نشينى و تحصن در آستان حضرت عبدالعظيم عليه السلام ، حادثه كشته شدن ميرزا مصطفى آشتيانى، كه از طرفداران سرسخت مشروطه بود، به همراه سه نفر از يارانش به دست گروهى از لوتيان تهران و دستور صنيع حضرت مى باشد كه در چهارم فروردين 1288 شمسى و دوران استبداد صغير اتفاق افتاد. ۲
8 . در هنگام درگيرى پارك اتابك ، كه پس از شكست محمدعليشاه قاجار و پيروزى مشروطه طلبان روى داد و در آن نيروهاى دولتى براى خلع سلاح مجاهدان به محاصره آنان در درون پارك اقدام كردند، ضرغام السلطنه بختيارى از فرماندهان مجاهدان به دليل ترس، از پارك اتابك فرار و به حرم حضرت عبدالعظيم عليه السلام پناه برد (1328 قمرى). ۳

پايان سخن

بست نشينى كه ساليانى دراز به عنوان يكى از سنت هاى اجتماعى مردم ايران از هر قشر و گروه، در راستاى بهره مندى از ابزار تأمين جانى، دادخواهى، احقاق حق و طلب عفو و بخشش از سوى دستگاه حكومتى مطرح بود و بيشتر به شكل فردى مورد استفاده قرار مى گرفت، از ميانه سلطنت قاجارها به عنوان وسيله اى براى ابراز افكار و عقايد سياسى ـ اجتماعى به كار گرفته شد و در اين كاركرد جديد، طبقات فعال و نوانديش با هدايت رهبران روحانى جامعه به گونه اى گسترده و عمومى شركت

1.احمد كسروى، تاريخ مشروطه ايران (چاپ هيجدهم: انتشارات اميركبير، تهران، ۱۳۷۶) ص ۳۷۶؛ مهديقلى خان هدايت، خاطرات و خطرات، ص ۱۴۷ و ۱۵۱ و ۱۵۵؛ عبدالهادى حائرى، تشيع و مشروطيت در ايران و نقش ايرانيان مقيم عراق (چاپ سوم: نشر اميركبير، تهران، ۱۳۸۱) ص ۲۶۴ و ۳۱۸.

2.احمد كسروى، تاريخ مشروطه ايران، ص ۹۰۱.

3.همان، ص ۱۳۹.


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
330

رساندن عريضه به شاه در همان مكان متحصن گرديد. ۱
5. در سال 1284 شمسى، گروه بسيارى از علما، طلاب و آزادى خواهان كشور به رهبرى دو مجتهد نامدار تهران يعنى سيدمحمد طباطبايى و سيدعبدالله بهبهانى و حمايت گسترده مردم ايران در اولين قدم به سوى استقرار مشروطيت به نام عدالت خواهى و تقاضاى تأسيس عدالت خانه، تحصن در آستان حضرت عبدالعظيم عليه السلام را انتخاب كردند كه در نهايت، مظفرالدين شاه قاجار و صدر اعظم وى به پذيرش خواسته هاى آنان تن دردادند و اين بست نشينى يك ماهه كه به هجرت صغرا معروف گرديد و مى توان آن را مهم ترين تحصن در آن بقعه دانست، با پيروزى بست نشينان پايان يافت.
شايان ذكر است كه چندى بعد و در اوج مشروطه اوّل نيز تحصن گسترده ترى به نام هجرت عظمى توسط همين افراد به همراهى حاج شيخ فضل الله نورى در آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام در شهر قم برپا گرديد كه در نهايت مظفرالدين شاه قاجار را مجبور به پذيرش سلطنت مشروطه كرد. ۲
6. در دوران محمدعليشاه قاجار و فعاليت دوره اوّل مجلس شوراى ملى و هنگام بالا گرفتن مباحث مشروطه و مشروعه و چگونگى ارتباط قوانين كشور با شرع مقدس، مرحوم حاج شيخ فضل الله نورى كه بر لزوم تطبيق قوانين مصوب در مجلس با احكام شريعت و استقرار مشروطه مشروعه تأكيد مى ورزيد، براى بيان نظرات خويش در شكلى گسترده به حرم حضرت عبدالعظيم عليه السلام رفته و در آنجا متحصن گرديد. اين واقعه ، كه شرح آن مفصل و محتاج به زمانى دراز است، در سال

1.همان، ص ۷۶؛ على اصغر شميم، ايران در دوره سلطنت قاجار ، ص ۱۹۹.

2.همان، ص ۲۸۱ ـ ۲۸۳ و ۳۰۱؛ مهديقلى خان هدايت، خاطرات و خطرات (چاپ سوم: نشر زوار، تهران، ۱۳۶۱) ص ۱۴۱.

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 128948
صفحه از 394
پرینت  ارسال به