339
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

5. ابلاغ بى لياقتى وزير اعظم، به شاه.
6. استفاده نكردن از اين همه تواناييهاى سيد و سست گرديدن پايه هاى حكومت.
7. بيان عمق فاجعه؛ آنجا كه مى نويسد: «خداوند تعالى مگر به قدرت كامله خود، ما را از آثار وخيمه اين حركات حفظ كند».

پايان ناگوار

آستان حضرت عبدالعظيم، كه اكنون به كانون شور و هيجان و هسته مقاومت عليه استبداد قاجارى تبديل شده بود، ديگر براى شاه قابل تحمل نبود و چاره را در اين ديد كه به هر نحو ممكن، اين عالم و مجاهد نستوه را از همجوارى آن حضرت دور سازد. بدين جهت، شاه، محمدحسين خان يوزباشى را با چند سوار، مأمور كرد تا سيد را از آستان مقدس خارج كنند. آنها نيز ابتدا كوشيدند كه با ملايمت دستور شاه را اجرا كنند، اما به دليل مقاومت سيد، سرانجام او را كشان كشان از آستان حضرت عبدالعظيم خارج ساختند. سپس سوار بر اسبى كرده، به تعجيل او را روانه عراق ساختند. ۱
نقل شده: هنگامى كه سيد را بر اسبى بى پالان سوار كرده و پاهايش را زير شكم اسب بسته بودند، به فراشان مى گويد: به شاه اين پيغام را برسانيد كه «من و تو هردو كارهاى گذشته اجدادمان را تجديد كرديم؛ به انتقام دچار خواهى شد». ۲

فريادهاى ميرزا رضا از گلدسته هاى حرم

ميرزا رضا كرمانى از جمله افرادى بود كه سخت تحت تأثير سخنرانيهاى سيد بود و در مدت تحصن سيد در حضرت عبدالعظيم، از او بهره مى برد و سعى داشت كه

1.محمدباقر مقدم، سيد جمال الدين اسدآبادى؛ غريو آزادى.

2.محمدجواد صاحبى، تاكتيكهاى انقلابى سيد جمال الدين اسدآبادى، ص ۹۵.


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
338

اعلاميه هاى تند و نامه هاى بدون امضا عليه شاه و درباريان صادر مى شد. ۱ رفته رفته موقعيت اين بيدارگر قرن در جوار حضرت عبدالعظيم عليه السلام بالا گرفت؛ به طورى كه:
رفت و شد مردم نزد او زياد شد. شاه سپرد كه هركس آنجا برود، اسمش رابنويسيد؛ معذلك گروه گروه آنجا رفتند. وزير مختار انگليس به شاه اطلاع داد كه اسباب فتنه را سيد فراهم كرده تا زود است فكر كار باشيد و اِلاّ فتنه بالا خواهد گرفت... در چنين موقعى ، يك شب ، متجاوز از سيصد - چهارصد نسخه متحدالمال به مساجد و مدارس تهران انداختند و به جهت هريك از علماى بلد هم مخصوصا پاكتى توسط اشخاص نامعلوم فرستادند. ۲
بدين ترتيب اولين هسته هاى مقاومت عليه استبداد ناصرى و گروههاى مبارزه در آستان مقدس حضرت عبدالعظيم شكل گرفت. البته از سخنرانيهاى نابغه شرق در رى سندى در دست نيست، ليكن او در آن زمان، نامه اى به ناصرالدين شاه نوشت. ۳ اين نامه طولانى حاوى نكات زير است:
1. شرح مجاهدات و تلاشهاى سيد در مونيخ و پطرزبورگ در جهت احقاق حقوق دولت ايران در زمينه رود كارون و بانك روس و قرارداد بهره بردارى از معادن ايران كه پيشتر منعقد شده بود.
2. درك بالا و قدرت سيد در مسايل حقوق بين الملل.
3. هوش بالاى او در فهم مسايل سياسى روز و روابط بين الملل.
4. توانايى سيد در مجاب كردن نمايندگان دولت روسيه و انگليس مبنى بر ناحق بودن معاهدات و قراردادهاى منعقده آنها با دولت ايران.

1.مهدى ملك زاده، تاريخ انقلاب مشروطيت ايران، ص ۹۱ - ۹۲.

2.محمدباقر مقدم، سيد جمال الدين اسدآبادى؛ غريو آزادى، ص ۱۲۳.

3.اين نامه ، كه اصل آن حدود ۱۵۰ سطر است، در كتاب تاريخ بيدارى ايرانيان (ص ۸۳) به چاپ رسيده است.

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 128800
صفحه از 394
پرینت  ارسال به