343
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

سعدالدوله، وزير تجارت، هرچند بارها سعى كرد تجار را به شهر بازگرداند تا خبر تحصن به ساير شهرهاى ايران منتشر نشود و باعث هيجان مردم نگردد، ليكن تجار متقاعد نشدند و جواب دادند كه جز با احقاق حق خود دست از تحصن برنخواهند داشت. ۱ حتى هنگامى كه مظفرالدين شاه نماينده اى فرستاد و به مردم دستور داد كه پراكنده شوند، مردم بر خواستهاى خود اصرار ورزيدند. آخرالامر شاه تسليم شد و نامه اى به آنها نوشت و قول داد كه عين الدوله را بركنار كند و عدالتخانه اى تأسيس نمايد. ۲

مهاجرت علما به حضرت عبدالعظيم عليه السلام

نفوذ روزافزون بيگانگانى چون نوز بلژيكى كه اختيار امور را به طور علنى در دست گرفته بودند، استبداد عين الدوله صدر اعظم مظفرالدين شاه، تبعيد علما و تحقير بزرگان و عمل نكردن به وعده هاى شاه در تحصن تجار تهران به وسيله عين الدوله، آگاهى مردم از فساد دربار و درگيريهاى مسجد شاه و مسجد سپهسالار، موجب شد كه آيه الله طباطبايى پيشنهاد مهاجرت به حضرت عبدالعظيم را دهد كه مقبول بيشتر علما واقع شد. اين مهاجرت، بعدها به مهاجرت صغير شهرت يافت.
نقش اين تحصن در تاريخ بيدارى و جنبش مشروطيت آن قدر مهم است كه تمام كسانى كه در تاريخ مشروطيت قلم زده اند، حداقل اشاره اى به آن داشته اند. در اينجا از شرح حوادث و وقايع مهاجرت خوددارى مى شود و تنها به نكاتى مى پردازيم كه به طور مستقيم مرتبط با آستان مطهر حضرت عبدالعظيم بوده است.
1. تحصن علما از روز چهارشنبه شانزدهم شوال المكرم سال 1323 ق شروع شد

1.سايكس سريس، تاريخ ايرانيان، ترجمه فخر داعى، ص ۵۷۰.

2.ناظم الاسلام كرمانى، تاريخ بيدارى ايرانيان، ص ۲۹۵.


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
342

همين جهت، براى فريب مردم در مجالس دينى و زيارتگاهها حضور مى يافتند. اينجا بود كه ميرزا روزها و شبها در حرم به انتظار نشست تا شاه عوام فريب قدم به حرم مطهر بگذارد. سرانجام اين زمان فرا رسيد و آن هنگام بود كه شاه مى خواست پنجاهمين سال سلطنت خود را با زيارت حضرت عبدالعظيم شروع كند.
ميرزا پس از ترور ناصرالدين شاه دستگير مى شود. او در ضمن بازجوييها نحوه اقدام خود را اين گونه توضيح مى دهد:
رفتم منزل و طپانچه را برداشتم. قبل از آمدن شاه از درب امامزاده حمزه، رفتم توى حرم؛ تا اينكه شاه وارد حرم حضرت عبدالعظيم شد. مختصرى زيارت خواند و به طرف امامزاده حمزه خواست بيايد دم در. يك قدم مانده بود كه داخل حرم بشود، طپانچه را آتش دادم. ۱

تحصن تجار تهران

جنبش آزادى خواهانه اى كه منجر به اعطاى مشروطيت ايران گرديد در بدو امر، با اعتراض به عين الدوله آغاز شد. حاكم تهران عده اى از افراد معروف و بازرگانان را به بهانه احتكار شكر فَلَك نمود. در اعتراض به اين عمل، عده اى از بازرگانان در مسجد شاه بست نشستند كه بعضى بزرگان و روحانيون نيز به آنان ملحق شدند. امام رسمى مسجد ، كه امام جمعه و داماد شاه بود ، با اين اعتراض مخالف بود و بنا به تقاضاى عين الدوله آشوبگران را از مسجد بيرون كرد؛ اما اين عده بلافاصله به سوى حرم حضرت عبدالعظيم رفتند و در آنجا متحصن شدند؛ در حالى كه هر روز بر تعدادشان افزوده مى شد. ۲

1.ناظم الاسلام كرمانى، تاريخ بيدارى ايرانيان، ص ۱۰۹.

2.سايكس سريس، تاريخ ايرانيان، ترجمه فخر داعى، ص ۵۷۰.

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 128774
صفحه از 394
پرینت  ارسال به