كردم اين آيه را خواندم: «إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ [كان ]مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ* يَوْمَ لاَ يُغْنِى مَوْلىً عَن مَوْلىً شَيْئاً وَ لاَ هُمْ يُنصَرُونَ * إِلاَّ مَن رَحِمَ اللّهُ» ؛۱روز جدايى، وعده گاه همه آنها است؛ روزى كه هيچ دوستى را دوستى به كار نيايد و نه آنها يارى شوند، جز كسانى كه خدا بر آنها رحمت آورد».
امام صادق عليه السلام با شنيدن تلاوت اين آيات، درباره مستثناى آن فرمود: «نحنُ و اللّهِ الّذى رَحمَ اللّهُ و نحنُ و اللّهِ الَّذى استثنى اللّهُ لكنّا نغنى عَنهم؛۲به خدا، خدا بر ما ترحم آورده و ما را استثنا كرده است، ولى ما براى دوستان خود كارسازى مى كنيم .»
همان طور كه ملاحظه مى شود، واژه «كان» در اين آيه آمده كه در قرآنهاى موجود نيست. درباره واژه ياد شده بايد گفت: اولاً: از سوى راوى گفته شده است و نه امام و احتمال دارد در زمانى كه زيد آيه را تلاوت كرده، همه كلمات آن به سمع امام نرسيده باشد. ثانياً: آيه مشابه ديگرى وجود دارد كه «كان» در آن آيه آمده است: «اِنّ يومَ الفصلِ كانَ ميقاتُهُم»۳ كه احتمال دارد زيد آن را با اين آيه مخلوط و تلاوت كرده است.
4. تعميم معناى واژه ها و الغاى خصوصيت
از برخى از روايات حضرت عبدالعظيم استفاده مى شود كه معصوم عليه السلام فراتر از واژه هاى موجود در آيه و معانى رايج آنها از آن برداشت كرده و يا براى تأييد سخن خود، به آيه اى از قرآن استشهاد كرده است. در اين نوع تفسير، تنها مورد نزول آيه مورد توجّه قرار نگرفته و امام آن را منحصر در آن نديده است. به اصطلاح از مورد نزول، الغاى خصوصيت شده و دايره آن توسعه داده شده است. در اين تفسير، گويى يك واژه، معنايى وسيع پيدا مى كند و دايره شمولش گسترده شده و افراد بسيارى را
