آيا مشرك خواهيم شد؟ در پى اين، جبرئيل فرود آمد و گفت: اى محمد! «لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ» ؛^۱اگر شرك بورزى، عمل تو تباه مى شود.»^۲
در سند اين روايت غير از عبدالعظيم، كس ديگرى نقل نشده و وى هم خبر را از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه امام را درك نكرده است. بنابراين، خبر مرسل است.
ظاهر آيه و انصراف آن مربوط به شرك مشهور و شايع است؛ يعنى اگر به خدا شرك بورزى، مايه تباهى عملت مى شود؛ اما نكته قابل توجّه اين است كه اگر از سند روايت بگذريم، مفاد اين روايت را مى توان چنين توجيه كرد كه شرك، در پاره اى از مفاهيم و آموزه هاى دينى نيز مى تواند صادق باشد؛ يعنى جايى كه بايد به چيزى باور داشت، براى آن شريكى هم گرفت؛ مثلاً معتقد بود كه به جز نبى مرسل از جانب خدا، نبى ديگرى كه شريك در رسالت او است، وجود دارد. بديهى است كه چنين باورى نادرست است؛ به تعبيرى مى توان آن را نوعى باور شرك آلود تلقى كرد. حال اگر ولايت از آنِ على عليه السلام است، عقيده به ولايت غير او نادرست و مشركانه است و در نتيجه غير قابل پذيرش.
در روايتى كه در بحارالانوار نقل شده، آمده است: «تفسيرها لئن امرت بولاية احد مع ولاية على من بعدك ليحبطن عملك».^۳

روايات تأويلى

تأويل از ريشه اَوْل است كه به معناى بازگشت به اصل مى باشد. ^۴ واژه تأويل در هفت سوره قرآن و هفده بار آمده است ^۵ در حالى كه واژه تفسير تنها يك بار در قرآن آمده

3-4. صدوق از عبدالعظيم حسنى، از امام جواد عليه السلام درباره امام زمان عليه السلام و مشخصات و عدالت گسترى آن حضرت و نام و اختفاى او و حل شدن مشكلات براى او، سخنانى را نقل كرده و از ياران امام عليه السلام نيز گفتارى را از امام جواد عليه السلام روايت كرده است. در اين روايت امام جواد عليه السلام درباره ياران امام زمان فرموده است: ياران وى به اندازه اصحاب بدر هستند و در هر كجاى دنيا باشند پيرامونش جمع مى شوند، و اين فرموده خدا است كه گفته است: « أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَىْ ءٍ قَدِيرٌ» ؛^۱در هرجا كه باشيد خداوند همه شما را جمع مى كند و پروردگار به همه چيز توانا است». هرگاه اين عده كه از اهل اخلاص اند اجتماع كنند ، خداوند امر او را ظاهر خواهد كرد. ^۲
عبارت «أين ما تكونوا» همان گونه كه از ظاهرش نمايان است، معنايى عام دارد، اما امام عليه السلام آن را درباره اصحاب امام زمان به كار برده است. در واقع امام يكى از مظاهر مهم تجلى قدرت خدا را بيان كرده است. مهم تر اينكه آيه مربوط به عالم آخرت ^۳ و يا مربوط به قبله و نماز است ^۴ و امام آن را درباره مقطعى از دنيا و آن هم دوران ظهور امام زمان، به كار برده است. از اين عمل امام مى توان استفاده كرد كه كاربرد آيات قرآن در موارد خاص، در صورتى كه بتوان معنايى عام تر از آن به دست آورد، منعى ندارد، بلكه شايسته هم هست.
4-4. عبدالعظيم حسنى از امام صادق عليه السلام در خبرى نقل كرده است كه مردى از بنى عدى گفت: قريش در اطراف من جمع شدند و با آنها به خدمت پيامبر آمديم و گفتيم: اگر بت پرستى را رها كنيم و از تو تبعيت نماييم و در ولايت على شرك بورزيم،