55
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

در روايتى «ماءً غدقاً» به علم كثير تأويل شده است. ۱ در اين روايت، «الطريقة» به ولايت امير مؤمنان تأويل شده و از باب تناسب، طريق الى الله، با ولايت على است. از طرف ديگر، «ماءً غدقاً» به ايمان تأويل گرديده است: «لاشربنا قلوبهم الايمان.»

هكذا نزلت

تعدادى از روايات نقل شده از سوى حضرت عبدالعظيم رواياتى اند كه در آنها با تعبير «هكذا نزلت» و يا «هكذا هى» آمده است. اين تعبير، در روايات زيادى وجود دارد و به همين دليل چنين شائبه اى را پديد آورده كه گويا آيه به گونه ديگرى نازل شده و بعداً تغيير يافته است.
در اين روايات، بدون تصريح به اينكه چيزى از آيات حذف گرديده، در ميان آنها كلماتى گنجانده شده است. چنين رخدادى، اين شبهه را به وجود آورده كه چيزى از ميان آيات قرآنهاى رايج ساقط شده است؛ در حالى كه بررسيها نشان مى دهد كه چنين نيست و تعبير «هكذا نزلت» براى تأويل آيات و كلمات و يا تفسير آنهاست.
هرچند در بدو مشاهده اين تعبير در روايات، به نظر مى رسد كه روايت درصدد بيان اين است كه آيه به نحو عبارت روايت بوده و احيانا تغييراتى در آن داده شده است، اما قراين و شواهد روايى قابل توجهى وجود دارد كه نشان مى دهد كه مراد از «هكذا نزلت» و امثال آن، نزول لفظى نيست، بلكه اين واژه، اعم از نزول لفظى و معنا و مراد آيه است.
مفسران نيز از اين تعبير همين برداشت را دارند؛ براى نمونه در ذيل آيه: «هَل يَنظُرونَ اِلاّ أَن يَأتيَهُمُ اللّه» 2 از امام رضا عليه السلام نقل است كه : «...أَن يَأتيَهُمُ [اللّه ب] الملائكة فى ظُلَلٍ

1.همان.

2.بقره (۲) ، آيه ۲۱۰.


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
54

عزّة ربّى إنّ جميع اُمّتى موقوفون يوم القيامة و مسؤولون عن ولايته؛ به عزّت پروردگارم سوگند كه همه افراد امت من در روز قيامت نگه داشته خواهند شد و از ولايت على بن ابى طالب مورد سؤال قرار خواهند گرفت»؛ اين است معناى سخن خداوند كه گفته است: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُم مَّسْؤُولُونَ» ؛۱آنان را نگه داريد تا بازخواست شوند.»۲
احتمال دارد على بن احمد بن موسى بن عمران، همان على بن احمد بن محمد بن عمران باشد ۳ كه در اسناد ديگر روايات عبدالعظيم حسنى آمده است.
4. كلينى از احمد بن مهران، از عبدالعظيم حسنى و او از موسى بن محمد و وى از يونس بن يعقوب از شخصى ديگر (كه نامش را ذكر نكرده است) و او از حضرت باقر عليه السلام درباره آيه: «وَ أَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُم مَاءً غَدَقاً»۴ نقل كرده كه امام گفته است: «لأشربنا قلوبهم الإيمان، و الطريقة هى ولاية على بن أبى طالب و الأوصياء؛۵ما دل اين افراد را غرق ايمان مى كنيم ... .»
طريقه به معناى راه است و منظور از آن در آيه، به قرينه اينكه روى سخن با منحرفان در برابر تسليم شدگان در برابر خدا است، ايمان است؛ چنان كه مفسران نيز گفته اند. ۶
گفته شده آيه، ناظر به خشكسالى چند ساله در مكه است و خداوند به آنان گفته است: اگر ايمان بياوريد ترسالى به وجود خواهد آورد و برايشان آبى گوارا پديد مى آورد. ۷

1.صافات (۳۷) ، آيه ۲۴.

2.معانى الأخبار، ص۳۸۷؛ عيون أخبار الرضا ، ج ۲، ص ۲۸۰؛ بحار الانوار، ج ۳۰، ص ۱۸۰ و ج ۳۶، ص ۷۷.

3.معجم رجال الحديث، ج ۱۲، ص ۲۷۹.

4.جن (۷۲) ، آيه ۱۶.

5.كافى، ج ۱، ص ۲۲۰؛ مناقب آل أبى طالب، ج ۴، ص ۳۳۰؛ بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۱۰۲.

6.مجمع البيان، ج ۱۰، ص ۱۵۱.

7.همان.

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 138466
صفحه از 394
پرینت  ارسال به