63
مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2

و فرمود: «و نزل جبرئيل عليه السلام بهذه الآية هكذا :«وَ قُلِ الْحَقُّ مِن رَبِّكُمْ] فى ولاية علىّ] فَمَن شَاءَ فَلْيُوْمِن وَ مَن شَاءَ فَلْيَكُفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ [آل محمد] نَاراً» ؛۱ جبرئيل عليه السلام اين آيه را اين گونه نازل كرد: بگو: حق از جانب پروردگار شما است (درباره ولايت على) هركه خواست ايمان بياورد و هركه خواست كافر شود. ما براى ستم كنندگان (به آل محمد) آتشى آماده كرده ايم.»۲
گذشته از ضعف روايت به دليل بودن احمد بن مهران، فراز «فى ولاية علىّ» در داخل آيه مى تواند بيان مصداق «الحق» باشد و مى تواند تأويل باشد؛ چنانكه استرآبادى آن را تأويل دانسته است. ۳
روايتى را على بن يونس بياضى نباطى هم به عبدالعظيم نسبت داده و در كتاب خود با اسناد به امام باقر عليه السلام آورده است و آن چنين است: «فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُوراً۴بِولايةِ علىّ» و در ادامه افزوده است: «و هكَذا نَزَلَت؛ آيه اين گونه نازل شده است.» و نيز فرمود: آيه «فقُلِ الْحَقُّ مِن رَبِّكُمْ»۵ درباره ولايت على است. ۶
بخش اول اين روايت، در منابع حديثى آمده است، اما در سند هيچ كدام، حضرت عبدالعظيم قرار ندارد. حسكانى، ۷ مجلسى ۸ و استرآبادى ۹ در كتابهاى خود اين روايت را با اسناد مختلفى آورده اند، اما از عبدالعظيم حسنى در آنها نشانى نيست. «فقل» در اين روايت آمده و در قرآن «و قل» ذكر شده است.

1.كافى، ج ۱، ص ۴۲۴.

2.كهف (۱۸) ، آيه ۲۹.

3.تأويل الآيات، ص ۳۷۲.

4.اسراء، همان.

5.كهف، همان.

6.الصراط المستقيم، ج ۱، ص ۲۹۱.

7.ر.ك: شواهد التنزيل، ج ۱، ص ۴۵۶.

8.بحار الانوار، ج ۳، ص ۳۸۱.

9.تأويل الآيات، ص ۲۸۴ و ۳۷۲.


مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
62

بنا بر اين ضعيف است.
مجلسى درباره اين روايت و واژه به كار برده شده در آن نوشته است: در ساير احاديث، آيه با همان قرائت رايج مى باشد و ممكن است كه مراد از مؤمنان در اين آيه، مؤمنان در مقابل كافران نباشد، بلكه مراد مؤمنانى اند كه از خطا و لغزش در امانند و آنان همانا ائمه عليهم السلامهستند. ۱
بر اساس اين اظهار نظر مجلسى، مراد از «المأمونون» همان «المؤمنون» خواهد بود با اختصاص يافتن به افرادى كه از خطا و لغزش و گناه در امانند. به علاوه، كلينى در كتاب خود بابى را به عرضه اعمال بر پيامبر و ائمه اختصاص داده و در آن شش روايت نقل كرده كه در چهارتاى آنها به اين آيه تمسك شده با همين واژه «المؤمنون» و مراد از آن ائمه قلمداد و تفسير شده اند. در ميان دو روايت موثق از ميان آنها، امام صادق عليه السلام تلاوت كننده آيه است ۲ و تغييرى در آنها وجود ندارد و اين شاهد گويايى است بر اينكه قرائت صحيح آيه، همان «المؤمنون» است و «المأمونون»، مؤمنان خاصى هستند. در اين صورت، مصاديق مؤمنان، افرادى كم هستند و دائره آن محدود است.
گفتنى است كه در روايتهايى هم آيه با همان قرائت رايج، قرائت شده و به «و هم الائمة»، «ايّانا عنى» و «فَهُم آلُ محمد» ۳ تفسير شده است.
5. كلينى از احمد بن مهران، از عبدالعظيم حسنى، از محمد بن فضيل روايت كرده كه ابوحمزه ثمالى گفته است: امام باقر عليه السلام فرمود : «نزل جبرئيل بهذه الآية هكذا؛ جبرئيل اين آيه را اين گونه نازل كرد: «فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ [بولاية على] إِلاَّ كُفُوراً» ؛۴ «بيشتر مردم [به ولايت على] جز ناسپاسى نخواستند.»

1.مرآة العقول.

2.ر.ك: الحجة كافى، ج ۱، ص ۲۱۹ ـ ۲۲۰.

3.بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۳۵۲ ـ ۳۵۳.

4.الإسراء (۱۷) ، آيه ۸۹.

  • نام منبع :
    مجموعه مقالات كنگره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) ج2
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 138978
صفحه از 394
پرینت  ارسال به