مى توان گفت جاى پرسش باقى است ، لكن با اين توضيحاتى كه دادم ، پاسخ اين پرسش داده مى شود. واللّه العالم .

ب) در بيان شخصيت بزرگوار حضرت عبدالعظيم عليه السلام

شايد ذكر موقعيت و شخصيت امثال اين بزرگواران از سوى افرادى چون بنده، توهين به آنها باشد، لكن چون مناقشاتى از طرف بعضى نويسندگان شده است به ناچار چند جمله اى عرض مى شود .
نجاشى ^۱ عباراتى را ذكر كرده كه دلالت دارد اين بزرگوار در حال ديندارى و شدّت تقيه و غايت بى اعتنايى به حيثيات دنيويه ماديه ، زندگى مى كرده است . پس از آن ، به ذكر خصوصيات و ويژگيهاى زندگى حضرت عبدالعظيم عليه السلام پرداخته است؛ با اين بيان كه :
1 . كتاب خطب اميرالمؤمنين عليه السلام كه خطبه هاى اميرالمؤمنين عليه السلام را شامل بوده است . متأسّفانه اين كتاب در دست نيست و قبل از سيد رضى رضى الله عنه ـ رضى اللّه عنه ـ موجود بوده است.
2 . قال : «حدثنا احمد بن محمد بن خالد البرقى ^۲ قال: كان عبدالعظيم ورد الرّى هاربا من السلطان ؛ برقى كه از بزرگان محدثين بوده ، گفته است كه عبدالعظيم از دست سلطان جائر آن زمان فرار كرد و وارد رى شد».

182 ه .ق ^۱ بوده است.
و ولادت حضرت رضا عليه السلام سال 148 ه .ق و وفاتش سال 202 يا 203 ه .ق بوده و مدّت امامت آن حضرت تقريبا بيست سال ^۲ يا بيست و شش سال ^۳ بوده است ؛ بنابراين از عمر شريف حضرت عبد العظيم عليه السلام در اوايل زمان امامتِ حضرت، بنابر قول اول 29 سال و بنابر قول دوم 35 سال گذشته است و كاملاً امكان روايت عبد العظيم از حضرت رضا عليه السلام متحقق است. شاهد بر وقوع آن نيز رواياتى است كه در بسيارى از كتابهاى حديث منقول است و ما در اينجا به چند نمونه اشاره مى كنيم.
1 . روايت حضرت عبدالعظيم عليه السلام از ابن ابى عمير؛ بنابر نظر شيخ طوسى، وى از اصحاب حضرت كاظم عليه السلام ^۴ يا از اصحاب حضرت رضا عليه السلام بوده است . ^۵
2 . روايت حضرت عبدالعظيم عليه السلام از عبداللّه بن الحسن العلوى ؛ وى يكى از روات حضرت رضا عليه السلام مى باشد . ^۶
3 . روايت حضرت عبدالعظيم عليه السلام از على بن اسباط ؛ ايشان از اصحاب حضرت رضا عليه السلام بوده ، چنانچه شيخ و نجاشى تصريح كرده است . ^۷
بنابر آنچه گفته شد ، مناقشه جمعى از بزرگان اهل فن در روايت عبدالعظيم از حضرت على بن موسى الرضا عليهماالسلاممورد ندارد . بلى ، اگر كسى مناقشه و سؤال كند كه راه اثبات اين عنوان: «هم زمان با هزار و دويست و پنجاهمين سالگرد الخ» چيست؟