159
روح و ريحان ج4

در اشاعه فضايل آن مرحوم اجرى خداوند عطوف عنايت و مرحمت فرمايد ۱ .

الثانية : قول مرحوم صاحب بن عباد عليه الرحمه

مرحوم اسماعيل صاحب بن عباد طالقانى شيعى وزير فخرالدوله ديلمى است كه داعى عبارات او را بعينها ـ كه در نجف اشرف زيارت كردم و سابقاً عرض نمودم و آنچه در كتاب « روضات » جناب عالم فاضل ميرزا محمد باقر خوانسارى ۲ كه معاصر زمان و ساكن در اصفهان است خوانده ـ مى نويسم :
هو أبو الفتح عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن الحسن بن زيد بن الحسن بن على بن أبى طالب ـ عليه وعلى آبائه السلام ـ ذو ورع ودين ، عابد ، معروف بالامانة وصدق اللهجة ، عالم بامور الدين ، قائل بالتوحيد والعدل ، كثير الحديث والرواية ، يروى عن أبى جعفر محمد بن على ، وعن أبيه أبى الحسن صاحب العسكر ، ولهما اليه الرسائل .
وله كتاب يسميه « يوم و ليلة » وكنت ۳ ترجمتها روايات عبدالعظيم بن عبداللّه الحسنى .

1.حالات مختصر شيخ صدوق را مرحوم شوشترى در مجالس المؤمنين ۱/۴۵۴ ـ ۴۶۳ نقل كرده است ، نيز بنگريد به : رجال السيد بحر العلوم ۳/۲۹۲ ـ ۳۰۱ ، روضات الجنان ۶/۱۲۳ ، تنقيح المقال ۳/۱۵۴ و۱/۱۱۴ ، تأسيس الشيعة : ۲۶۲ و ۲۵۴ ، هدية الاحباب : ۵۷ ، ذريعه ۴/۲۸۷ ـ ۲۸۸ ، تتمة المنتهى : ۳۲۱ ، معجم رجال الحديث ۱۶/۳۱۶ ـ ۳۲۳ ، نقل از مقدمه الهداية ، شيخ صدوق ، تحقيق مؤسسة الامام الهادى عليه السلام ، نيز : نقد الرجال ۴/۲۷۳ رقم ۴۹۲۵ .

2.مرحوم علامه متبحر و رجالى خبير سيد مير محمد باقر موسوى خوانسارى روضاتى ابن ميرزا زين العابدين بن ابوالقاسم ، در ۲۲ صفر ۱۲۲۶ در خوانسار متولد شد و در سال ۱۲۵۳ به نجف اشرف مهاجرت كرد . از او بيش از بيست تأليف بجاى مانده كه مهمترين آنها كتاب « روضات الجنات فى احوال العلماء والسادات » مى باشد كه در هشت مجلد به چاپ رسيده است . وفات آن جناب شب هشتم جمادى الاول ۱۳۱۳ بوده است . شرح حال مختصر وى به قلم سيد محمد تقى كشفى در آغاز روضات به چاپ رسيده و درباره شرح حال مفصل وى بايد به كتب شرح حال رجوع شود .

3.در روضات و مستدرك : كتب .


روح و ريحان ج4
158

غيبت صغرى از اقوال شريفه ايشان الى زماننا كرده اند .
و در زمره مصنّفات مرحوم صدوق كتابيست مشهور به « اخبار عبدالعظيم » . معلوم است كه آن مرحوم اخبار مرويه آن بزرگوار را جمع كرده است .
و اشاره اى سابقاً نمودم و از بيانى كه در همين عنوان معلوم است مرحوم صاحب بن عباد وزير شيعى آن اخبار و روايات را ترجمه كرده است و بدان ناميده است .
و خود مى دانى طريق روايت غالب مجتهدين و علماء از صدوق عليه الرحمه است ۱ مثل أبو محمّد هارون بن موسى تلعكبرى ، وشيخ اجل ابو عبداللّه ۲ محمد بن محمد بن نعمان مشهور به مفيد ، و ابو عبداللّه حسين بن عبيداللّه غضائرى ، و على بن احمد بن عباس نجاشى ، و ابو الحسين جعفر بن حسن بن حسكه ۳ قمى ، و ابو زكريا محمد بن سليم ۴ حمرانى ، و امثال ايشان از مشايخ اصحاب ۵ .
و همين قسم طريق روايت به حضرت عبدالعظيم به وسائط كثيره منتهى است .
و در صحّت روايات حضرت عبدالعظيم بس است با كثرت روات و ثقات از اصحاب و اهل علم در زمان غيبت صغرى نظر آن مرحوم به اخبار مرويه از آن بزرگوار است غالباً .
و مرحوم سيد نور اللّه مضجعه فرمود : قول ابن بابويه و قول نجاشى كفايت است در صحت احاديث حضرت عبدالعظيم .
و اميد آن دارم در باب مدفونين علماء در رى احوال صدوق را به نحوى كه مرضىّ اولياء حق است مشروحاً بنويسم ؛ از آنكه مآثر و مفاخر مرحوم صدوق مخفى است شايد

1.مرحوم سيد حسن صدر در تأسيس الشيعة : ۲۵۴ مى گويد : محمد بن على بن بابويه القمى شيخ الشيعة . و به حق از وى چنين تعبير كرده : لا نظير له فى علماء الاسلام . ( تأسيس الشيعة : ۲۶۲ ) .

2.در چاپ سنگى : « و شيخ اجل ابو عبداللّه » تكرار شده است .

3.در چاپ سنگى : خسكه .

4.كذا ، در نقد الرجال : سليمان .

5.بنگريد به : نقد الرجال ۴/۲۷۴ به نقل از فهرست شيخ طوسى : ۱۵۶ ترجمه ۷۰۵ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 152211
صفحه از 400
پرینت  ارسال به