فرحناك مى شوند » ۱ و التفات دارند و تو بدون جهت وى را آزرده خاطر مى خواهى و از آنچه نمى خواهد و باعث اذيت اوست برايش روا دارى .
و چه قدر شايسته و سزاوار است در اوقات زيارت و ايام متبركه بعضى از زائرين نمازهاى واجبى خودشان را در مسجد بالاى سر بخوانند و راه را بر زائرين و عابرين تنگ ننمايند ، و حواس ظاهره و باطنه خودشان را متفرق نسازند كه نماز در مسجد عنوان ديگر دارد و اجر مخصوصى . بلى در خلوات و نبودن جماعات شايد اداء صلوات را مرجّحى باشد .
اما طواف در اطراف قبور چه از مقابر ائمه طاهرين و چه قبور سائرين از موتى منع صريح رسيده است ۲ .
بلى در صورتى كه تقبيل و تعفير را در قبور ائمه هدى جائز بدانند طواف در اطراف ضرايح شريفشان به جهت بوسيدن جايز است ، حال در روضه مطهره حضرت عبدالعظيم و سائرين از امامزادگان در عرب و عجم مرسوم و معمول است و از علما هم منعى ديده نشده است ، بلكه جماعتى از ايشان ديده شده است كه تقبيل و تعفير و طواف مى نمايند شايد براى قصد شكر باشد ، و البته جز اين قصد جائز نيست .
بلى به اغراض و جهات شرعيه ديگر هم مى توان طواف كردن ، خوب است خواص رجوع به مزار « بحار الأنوار » نمايند و عوام باسواد مراجعه به كتاب فارسى « تحفة الزائر » كنند ، و آنچه در اين چند ورق نگاشتم و زحمت دادم مفصلاً مطلع و آگاه شوند كه داعى از خود ذهنى نقاد ندارد جز آنكه نظرم بر اخبار و احاديث مرويه از ائمه عليهم السلام است .
در مذمت اشخاصى كه اجازه مى دهند عيالات خودشان را به نحو غير مشروع به زيارت مشرف شوند
سابعاً : اهل ايمان و اسلام راضى نشوند عيالات و ازواج و حلائل ايشان با چادرهاى قيمتى و لباسهاى حرير و زرى ـ على رؤوس الاشهاد ـ به مزار اين بزرگوار بيايند كه ناچار اهل هوا از اهل خدا هميشه بيشتر و زيادتر بوده اند ، و نفوس خبيثه اراذل هم بر نظرات شهويه مجبول و مفطور است .
پس اين گونه لباس و اين وضع و اساس مهيج شهوت و محرّك معصيت است ، و اگر خود معصيت نكند ديگران را به معصيت مى اندازد ، و براى عمل مستحبى جائز نيست جمعى را به معاصى كبيره و ملاهى كثيره بيندازد .
چنانكه مرحوم مجلسى در « مزار » فرموده است : زنها خوب است براى اينكه خلط با رجال نكنند شب به زيارت جناب سيدالشهداء و سائرين از قبور امامان مشرف شوند و با لباس متوسط ، بلكه فقر كه لباس تواضع است حضور بهم رسانند تا منجر به گناهان نشود ؛ از آنكه شب خلوت است و براى ايشان اولى است .
داعى عرض مى كند : خصوص روضه مباركه حضرت معصومه ـ عليها سلام اللّه ـ و حضرت عبدالعظيم كه بالنسبه به روضات ديگر قدرى در زمان اجتماع تنگ تر است و حريمشان كمتر خوب است به همان راهى كه معمول شده است تازه و براى زنها قرار داده اند قناعت نمايند ، و از همان جهت زيارت كنند خودشان را بزحمت نيندازند ، و در مزار امامزادگان به طريق احتياط روز بهتر است ، اگر چه جمعى اين راى را از صواب دور
1.عبارت حديث مطابق نقل شهيد اول در ذكرى : ۷۳ به نقل از اميرمؤمنان عليه السلام چنين است : « زوروا موتاكم فانهم يفرحون بزيارتكم و ليطلب احدكم حاجته عند قبر ابيه و عند قبر أمه بعد ما يوعد لهما » . نيز بنگريد به : كافى ۳/۲۳۰ ح ۱۰ .
2.مأخذ اين نهى روايتى است كه شيخ صدوق عليه الرحمة در علل الشرايع ۱/۲۶۸ از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه فرمودند : « لا تشرب وانت قائم ولا تطف بقبر ولا تبل فى ماء نقيع . . » . مرحوم مجلسى در بحار الانوار ۷۷/۱۷۲ ح ۱۳ پس از ذكر روايت ، بيان مفيدى درباره عدم طواف دارد ، و آن اينكه مراد از طواف در مقام حَدَث است نه گشتن در اطراف قبور ، به قرينه مقام و جملاتى كه در روايت آمده ، سپس چند روايت ديگر را بدين مضمون آورده كه در آنها عبارت « من تخلى على قبر . . » مندرج است . سپس اقوال ائمه اهل لغت را بيان كرده كه طوف به معناى حدث و تغوّط و قضاى حاجت استعمال شده است . بنابراين نه تنها جهت بوسيدن ، بلكه بطور كلى نيز طواف در اطراف قبور اهل بيت عليهم السلام بدون اشكال مى شود ونصّى در منع از آن نيست .
