271
روح و ريحان ج4

و كثرت علم پيدا نشد ، و قريب به سيصد تصنيف دارد ، و در سال سيصد و سى و يك در بلده رى وفات يافت . و شيخ نجاشى در « رجال » گفته است كه : ابوجعفر شيخ ما وفقيه و وجه شيعه رى و خراسان بود ، و در سال سيصد و پنجاه و پنج در عنفوان جوانى به بغداد رفت ، و شيوخ طايفه از او استماع حديث نمودند .
و اين فقره اخيره تاكيد و تأييد مى نمايد آنچه را كه علماء رجال قبل از مرحوم شيخ الطائفه شيخ طوسى عليه الرحمة ذكر فرموده اند و شايد تصحيف شده باشد و بودن آن مرحوم در زمان ركن الدوله معلوم مى شود .
خلاصه تصنيفات كثيره و كتب مبسوطه از مرحوم صدوق حكايت از تحقيق و تدقيق و اطّلاع بر مذاهب و تتبّع در اخبار و حسن طريقه شان مى نمايد كه آن مرحوم غايت قصوى علم و عمل فقه و كلام و كمال عدالت و جلالت و وثاقت را داشته است كه احدى از سابقين و لاحقين را اينطور كثير المحاسن ، جمّ المناقب ، سريع الانتقال ، جديد الخاطر ، دقيق الفطانة ، حاضر الجواب ، واسع الرواية ، بصير بالاخبار و الاشعار ، خبير باحوال الرّجال نيافته اند كه مؤالف و مخالف اتفاق بر جامعيّت و تبحّر در علوم كثيره و فنون شتّاى وى داشته و دارند .
و نجاشى و علامه رحمة اللّه عليهما گفته اند : شيخ اصحابنا فى وقته بالرّى و وجههم و اوثق الناس بالحديث و اثبتهم ۱ .

در القاب بعضى از قدماء علماء رضوان اللّه عليهم اجمعين است

و بدان كه قدماء از علماء عليهم رحمة اللّه هر كدام به لقبى معروفند محمد بن يعقوب

1.اين عبارت را نجاشى و علامه اعلى اللّه مقامهما در حقّ شيخ كلينى فرموده اند نه شيخ صدوق . بنگريد به : رجال النجاشى : ۳۷۷ ش ۱۰۲۶ ، خلاصة الاقوال : ۲۴۵ ش ۳۷ ، نقد الرجال ۴/۳۵۲ ش ۵۱۹۰ ، وسائل الشيعة ۳۰/۴۹۰ .


روح و ريحان ج4
270

و هو شيخ القميّين فى عصره و متقدّمهم و فقيههم وثقتهم . وله تصانيف اخرى .

در سال وفات مرحوم صدوق عليه الرّحمة و اختلاف آن است

امّا صدوق بعد از وفات عثمان عمرى در اوائل سفارت حسين بن روح ـ روّح اللّه روحه ـ متولّد شد ، و وفات عثمان در سال سيصد و پنج بوده است ، و انقطاع غيبت صغرى در اواخر سيصد و سى گرديد .
و در خدمت پدرش ، و استادش ابى جعفر محمد بن يعقوب كلينى بيست سال و چيزى علاوه مشرف بود كه اين دو شيخ در سال وفات وكيل چهارم و آخر سفراء اربعه ابوالحسن على بن محمد سمّرى وفات كردند .
و يكى از اساتيد و مشيخه اش نيز محمد بن على بن ماجيلويه ۱ قمى است ، و روايات از وى بسيار نقل كرد
و ماجيلويه لقب محمد بن على است ، و علامه عليه الرحمة در « خلاصه » فرمود : و هو شيخ الصدوق .
و از عمر شريف صدوق عليه الرّحمة بنا بر قولى هفتاد سال گذشت و در سال سيصد و هشتاد و يك در خطّه رى وفات كرد ، و در همين محل كه قريب به مضجع حضرت عبدالعظيم و طريق زوّار آن بزرگوار است مدفون گرديد ، رحمة اللّه و رضوانه وبركاته و غفرانه عليه .
و عجب است مرحوم قاضى نوراللّه شوشترى در كتاب « مجالس المؤمنين » از كتاب « فهرست » شيخ طوسى عليه الرحمه نقل كرده است : ابوجعفر بن بابويه شيخ جليل القدر حافظ احاديث بصير به حال رجال و ناقل اخبار بود ،و در ميان علماء قم مانند او در حفظ

1.در چاپ سنگى : باحيلويه .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 152186
صفحه از 400
پرینت  ارسال به