283
روح و ريحان ج4

و همه ايشان انصار امير مؤمنان عليه السلام بودند در جنگ صفّين و شجاعتها اظهار كردند .
بالجمله شيخ ابوالفتوح رازى در علم تفسير كمال مهارت داشت و تفسيرى به فارسى با متانت تحرير و عذوبت تقرير نوشته است كه هر كس با دقّت نظر ملاحظه كند البته آن كتاب را بى نظير مى داند ۱ .
و شيخ عبدالجليل رازى مى گويد كه : خواجه امام ابوالفتوح رازى مُصنّف بيست مجلد تفسير قرآن است كه تمام علماء و ائمه زمان طالب و راغب خواندن آنها هستند ، و اغلب آنها عربى است ، و تفسير فارسى آن مرحوم اگر چه نسخه اش كم وليكن يافت مى شود ، و ظاهراً معاصر با صاحب تفسير كشّاف بوده است .
و مزار وى در صحن حضرت امامزاده حمزه در زمان دخول در طرف دست راست جلو حجره اول است ، و الواحى از كاشى كه زرد مى نمايد بر آن نصب شده است كه اسم شريف آن مرحوم مكتوب است ، و بر حسب وصيت خواسته است در جوار حضرت عبدالعظيم و مقدّمه مزار امامزاده حمزه مدفون شده باشد .
و مرحوم قاضى نوراللّه شوشترى در كتاب « مجالس المؤمنين » فرموده اند : ابن حمزه ۲ در كتاب « ايجاز المطالب في ابراز المذاهب » و در كتاب « الهادى ۳ الى النجاة من جميع المهلكات » ۴ در هر دو كتاب مى گويد كه : در شهر رى بودم كه شيخ ابوالفتوح رازى

1.نام اين تفسير « روض الجنات و روح الجنان » مى باشد و به تفسير ابوالفتوح رازى » نيز مشهور است . بنگريد به : ذريعه ۴/۲۵۵ ذيل ش ۱۲۱۰ و۱۱/۲۷۴ ش ۱۶۹۴ .

2.وى نصير الدين عبداللّه بن حمزة بن حسن طوسى است . درباره وى و كتابش « ايجاز المطالب » بنگريد به : خاتمة المستدرك ۲/۱۰۲ ، ذريعه ۲/۴۸۷ ش ۱۹۰۸ .

3.در چاپ سنگى : هادى .

4.بنگريد به : ذريعه ۲۵/۱۵۱ ش ۱۰ .


روح و ريحان ج4
282

بايد بسيار مفاخرت كنند اهل طهران بر تمام بلدان ايران .
چون وضع اين كتاب بر اطناب نيست و الاّ احتجاجات صدوق عليه الرحمه را در محضر ركن الدّوله ديلمى با اعيان علماء به نحوى كه شيخ ابوجعفر دوربستى ۱ نقل كرده شرح مى دادم اما خوفاً للاطناب والاطاله زحمت نمى دهم ۲ .

در تعيين قبر شريف مرحوم شيخ ابوالفتوح رازى است در جوار حضرت عبدالعظيم عليه السلام

دوّم : كسى كه از علماء در رى مدفون است و بر مزار وى نهايت افتخار بايد نمود شيخ ابوالفتوح صاحب الاصل الاصيل ، قدوة المفسرين من اهل التنزيل و التأويل ، حسين بن على بن محمد بن احمد خزاعى رازى است ۳ .
نسب شريف وى منتهى مى شود به بديل ورقاء خزاعى ، و وى از كبار اصحاب حضرت ولايت مآب عليه السلام .
و خزاعه قبيله اى است كه صاحب كتاب « استيعاب » گفته است : خزاعه صندوق اسرار و خزانه اسلحه سيّد ابرار بودند ، و خزاعه از « خزعه » مشتق است ، و آن به معنى جدا شدن است ؛ از آنكه قبيله ازد وقتى كه از مكه بيرون آمدند قبيله خزاعه كه از ايشان بود تخلف ورزيد و جدا شد و در مكّه ماند ۴ .

1.كذا ، در اينكه وى دوربستى است يا دوريستى بنگريد به صفحات آتيه ذيل عنوان تعيين قبر عبداللّه بن جعفر درشتى .

2.مناظرات شيخ صدوق با ركن الدوله متعدد بوده ، بطور نمونه بنگريد به : المناظرات فى الامامة ، شيخ عبداللّه حسن : ۲۵۲ مناظره ۴۲ .

3.به نام وى در فهرست منتجب الدين : ۴۵ ش ۷۸ تصريح شده است . نيز بنگريد به : نقد الرجال ۵/۲۰۶ ش ۶۱۴۸ .

4.ابن منظور در لسان العرب ۸/۷۰ ماده ( خزع ) مى گويد : خزع عن اصحابه يخزع خزعاً وتخزع : تخلف عنهم فى مسيرهم . وسميت خزاعة بهذا الاسم لأنهم لمّا ساروا مع قومهم من مأرب فانتهوا الى مكة تخزعوا عنهم ، فأقاموا وسار الآخرون إلى الشام . وقال ابن الكلبى : انّما سموا خزاعة لأنهم انخزعوا من قومهم حين اقبلوا من مأرب فنزلوا ظهر مكة . وقيل : خزاعة حىّ من الأزد مشتق من ذلك لتخلفهم عن قومهم ، وسموا بذلك لأن الأزد لما خرجت من مكة لتتفرق فى البلاد تخلف عنهم خزاعة وأقامت بها .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 152251
صفحه از 400
پرینت  ارسال به