>دارالحديث>کتاب‌ها>مرکز همايش‌های علمی و پژوهش‌های آزاد>آثار کنگره حضرت عبدالعظیم (ع)

295

روح و ريحان ج4

و از اين بيانات صحت حديث مشهور كه مروى از ترمذى است معلوم مى شود ^۱ . بلى كتابى به اين اتقان نوشته نشده است .

در فضل كتاب اصول كافى و جهت تسميه آن و عدد احاديث و كتابهاى وى

و مشهور اين است كه امام عليه السلام فرموده اند : « هذا كافٍ لشيعتنا » ^۲ از اين جهت موسوم به « اصول كافى » شد ، و جلالت مؤلف اين كتاب كافى است كه تأليف آن در مدت 23 سال به اطلاع و عهد بعضى از سفراء اربعه امام عصر عليه السلام شد .
از قرار تقرير نجاشى و جمعى ديگر اخبار مضبوطه آن شانزده هزار و يكصد و نود و نه است . علامه اعلى اللّه مقامه فرمود : احاديث وى را به اين عدد نقل كردم .
و شهيد ثانى ^۳ در « ذكرى » فرمود : آنچه در « كافى » است زياده است از آنچه در صحاح سته است ، و عدد ابواب و كتابهاى آن سى و دو است : اول كتاب عقل و جهل است ـ و در او فضائل علم منطوى است ـ و كتاب « توحيد » و كتاب « حجّت » ـ و در آن خمس است ـ و كتاب « ايمان » و كفر ـ و در آن طاعات و معاصى است ـ و كتاب فضل قرآن و كتاب « عترت » و كتاب « طهارت » و كتاب « حيض » و كتاب « جنايز » و كتاب « صلوة » و كتاب « زكوة » و كتاب « صوم » و كتاب « حج » و [ كتاب ] « مزار » و كتاب « جهاد » و كتاب « معيشت » ـ و در او انواع معاملات است ـ و كتاب « نكاح » و كتاب « طلاق » و آنچه به وى متعلق است و كتاب « عتق » و توابع آن و كتاب « حدود » و كتاب « ديات » و كتاب « شهادات » و كتاب

1.علامه اديب ، سيد على ميبدى بن محمد على حسينى ، رساله اى موجز و مفيد در شرح حديث رأس مائه به عربى نگاشته اند كه توسط نگارنده كثير الزلل اين سطور تصحيح شده ، و اميدوار است همراه با مقالاتى ديگر به زيور طبع آراسته شود .

2.خاتمة المستدرك ۱/۳۹ و۳/۴۷۰ منسوب به امام عصر عجل اللّه فرجه الشريف .

3.كذا ، كتاب الذكرى از شهيد اول است ، و اين مطلب را شهيد اول در اوائل ذكرى : ۶ فرموده است .

روح و ريحان ج4

294

العبّاس بن شريح از اصحاب شافعى ، و ابو جعفر احمد و ابو جعفر محمد بن يعقوب الرازى از اماميه است ، و از متكلّمين ابوالحسن على بن اسماعيل اشعرى و از قاريان ابوبكر احمد بن موسى بن مجاهد و از اهل حديث ابو عبدالرّحمن احمد بن شعيب نسائى و از زهّاد ابوبكر شبلى است و اما در رأس مائه اربعه ^۱ يعنى در سال چهارصد از اولوالامر قادر باللّه بود و از فقهاء احمد بن ابى طاهر اسفرائينى از اصحاب شافعى است ، و ابوبكر محمد بن موسى خوارزمى است از اصحاب ابوحنيفه ، [ و ]ابو [ محمد ]عبدالوهّاب بن على بن نصر از اصحاب مالك است ، [ و ] ابو عبداللّه الحسين بن على بن حامد از اصحاب احمد است ، و از اماميّة سيّد مرتضى موسوى برادر سيّد رضى شاعر است ، و از متكلمين قاضى ابوبكر محمد بن طيب ^۲ باقلانى و استاد ابوبكر ^۳ محمد بن حسن بن فورك ، و از محدثين ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه نيشابورى معروف به حاكم بن ربيع است ، و از قاريان ابوالحسن على بن احمد حمّامى است و از زهّاد ابوبكر محمد بن على دينورى است .
پس ابن اثير در رأس مائه خامسه از اماميّه احدى را ذكر نكرده است ^۴ .
و مرحوم بحرالعلوم در « رجال » ^۵ خود فرمود : و ما ذكره ابن الاثير و غيره من اهل الخلاف من الكلينى هوالمجدد لمذهب ^۶ الاماميّه فى المائة الثالثة من الحق الذى اظهره على لسانه و انطقهم به ومن نظر كتاب « الكافى » الذى صنفه هذا الامام طاب ثراه و تدبّر فيه تبين له صدق ذلك و علم انه مصداق هذا الحديث فانه كتاب جليل عظيم النفع عديم النظير فايق على جميع كتبه .

1.كذا ، صحيح : رابعه .

2.در چاپ سنگى : طلب .

3.عبارت عربى چنين است : والاستاد ابوبكر . .

4.مرحوم بحر العلوم در فوائد الرجاليه اش ۳/۱۲۷ مى فرمايد : ثم ذكر المائة الخامسة ولم يذكر فيها احداً من الامامية لعدم اطلاعه على من كان فيها منهم .

5.الفوائد الرجالية ۳/۳۳۰ .

6.در چاپ سنگى : المذهب .