337
روح و ريحان ج4

داعى حق را لبيك گويان به اعلى ذروه جنان خراميد .
عجب فرمود ابوالعتاهيه اسماعيل بن قاسم عينى ۱ شاعر :

كلّنا نائل مدّاً فى الاجلوالمنايا هازئات۲بالأمل
لا تغرنْك اباطيل المنىوالزم القصد ودع عنك العلل
انما الدنيا كظلٍ زائلحلّ فيها راكب ثمّ ارتحل۳
و تاكنون ازدحامى كه عوام و خواص بر تشييع جنازه اش نمودند در جنازه احدى از مجتهدين و علماء ديده نشد .
بعد از اقامه تعزيه در همان مسجد به عتبات عاليات آن مرحوم را نقل نمودند .
و از قرار معلوم در زمان رحلت ده تن از اناث و ذكور كه هفت پسر و سه دختر بودند بر فراقت پدر بزرگوار تماماً حضور داشتند و گريستند . ارشد و اكمل و افضل و اتقى واسنّ از اولاد امجاد آن مرحوم كه در مسجد ايشان امامت مى نمايد عجالةً الشيخ الفريد الوحيد ، الورع الصّالح ، المؤيَّد المعتمد الاديب ، الحبيب الكامل ، البحر النهى ، شيخ موسى دام عزه و علاست .
ومَنْ يُشَابِهْ ابَهُ فَما ظَلَم ۴
و بعد از جناب شيخ به همين ترتيب مراتب فضل و علم اخوان ايشان را بدانند ۵ .

1.در چاپ سنگى : عنرى . صحيح همان است كه در متنى ثبت شد به جهت نسبت به عين التمر كه ناحيه اى در حجاز و محل تولد وى بوده است . بنگريد به : الكنى والالقاب ۱/۱۲۱ .

2.در بسيارى از نقلها : هنّ آفات ، بجاى هازئات .

3.اشعار ابوالعتاهيه را چون امام رضا عليه السلام بدان انشاد فرموده است ، برخى از اشعار خود امام عليه السلام دانسته اند ، مانند ابن كثير در البداية والنهاية ۱۰/۲۷۳ ، برخى نيز بدون نام قائل آن را به انشاد امام رضا عليه السلام ذكر كرده اند نه انشاء مانند : عيون اخبار الرضا عليه السلام ۱/۱۹۰ ح ۷ و البته در خود روايت تصريح به قائل آن ، ابو العتاهيه ، شده است ، نيز : بحار الانوار ۴۹/۱۰۷ ح ۱ ، محدث قمى در الكنى والالقاب ۱/۱۲۱ اين اشعار را در شرح حال ابوالعتاهيه ذكر كرده است .

4.از امثال معروفه عرب است . بطور مثال رجوع كنيد به : البداية والنهاية ۱۳/۱۸۸ .

5.و از فرزندان وى شيخ على بن مولى محمد جعفر چاله ميدانى است ، مؤلف كتاب ادعية الوباء كه در سال ۱۳۱۰ چاپ شده است . بنگريد به : ذريعه ۱/۴۰۱ ش ۲۰۹۰ و ۱۱/۴۷ ش ۲۸۶ . از ديگر آثار وى « اكسير آل محمد صلى الله عليه و آله » است در بيان اسباب غنا و ثروت دنيوى و رفع فقر و پريشانى . بنگريد به : ذريعه ۱۱/۱۰۳ ـ ۱۰۴ ش ۶۳۸ ، و نيز زهد و تقواى آل محمد ، مذكور در ذريعه ۱۲/۶۶ ش ۴۸۰ ، طاعت آل محمد صلى الله عليه و آله ، ذريعه ۱۵/۱۳۳ ش ۸۸۹ ، كيمياى آل محمد صلى الله عليه و آله ، ذريعه ۱۸/۲۰۰ ش ۱۴۱۸ .


روح و ريحان ج4
336

شرعيّه و شريعت است ، و اعيان و اركان هم به مفاد « الناس على دين ملوكهم »۱ مفطور در تبعيتند مرحوم امين الدوله فرّخ خان كاشانى بنا بر پاكى طينتى كه داشت همّتى گماشت و منّتى بر اهل آن محل گذاشت ، چاله اى كه سالها مجمع خاكروبه بود و هر قسم خاشاك در آن ريخته مى شد ، و بعبارة اخرى ميدان عميقى مملو از زباله و كناسه آن محل بود ، به همّت عاليه خويش اوّلاً امر فرمود برداشتند ، و ثانياً بنيان مسجد و مدرسه اى نمود كه از وضع خوش آن تمام آن حدود و فضاء روضه عليّين و خلد برين شد .
و امامت آن مسجد به مرحوم حاجى تفويض يافت ، و در اندك زمان حجرات آن از اهل مسكون گرديد ، و كافه ناس را رغبتى ديگر پيدا آمد . با كمال وسعتى كه آن مسجد داشت هيچ ضلعى از وى خالى نشد سيّما در استماع مواعظ و نصايح مفيده مرحوم حاجى اثرى كافى و ثمرى وافى بود .
و داعى بر حسب اتفاق و اقبال توفيق استفاضه و استفاده از مقالات منيره ايشان كرده ام .
علماء معاصرين را در حلاوت بيان و فصاحت لسان به مانند ايشان نيافتم ۲ . عاقبت به واسطه كبر سن و ضعف قوا و تزلزل اركان بدن از قيام و حركت عاجز آمدند . پس آثار موت در سال هزار و دويست و نود و شش در آخر ماه صفر از ناصيه ايشان ظاهر گرديد ۳ ، و به مفاد :

بلال الشيب فى فوديك نادىباعلى الصوت حىّ على الذهاب۴

1.ذكر اين فقره به كرّات گذشت .

2.از صريح عبارتى در ذريعه فهميده مى شود كه ملا محمد جعفر سفرى به هند نيز داشته و از آنجا كتاب نجوم الفرقان اثر ميرزا مصطفى افغان را آورده است . بنگريد به : ذريعه ۲۴/۸۲ ش ۴۲۰ .

3.اين تاريخ را علامه تهرانى در ذريعه ۱۱/۱۰۴ به نقل از جنة النعيم ذكر كرده ، ضمن توضيح كتابى از فرزند شيخ محمد جعفر با نام « اكسير آل محمد صلى الله عليه و آله » .

4.منسوب به امير مؤمنان عليه السلام . بنگريد به : الانوار العلوية : ۴۸۹ . بيت پيشين چنين است : الى مَ تجرّ اذيال التصابىوعمرك قد نضى برد الشباب

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 154291
صفحه از 400
پرینت  ارسال به