و تسبيح و اداء فرائض و قيام به وظايف واجبه و اعمال مستحبه .
و يك قسم هم اهداء نذورات و اعطاء موقوفات است ، مثلاً كسى نذر كرده است در شبى معين يا در ليالى شريفه مقدارى از شمع و چراغ در روضه حضرت عبدالعظيم از مال او سوخته شود و روشنائى هم باشد در روضات كريمات البته از شعار اسلام است ، پس بر حسب نذرش وفا كرده و چند دسته شمع آورده و به يكى از خدام داده تا در اوقات مخصوصه بسوزاند ، آيا جايز است عقلاً و نقلاً قدرى از آنها سوخته شود و قدرى ديگر را بدزدد و به مصرف ديگر رساند ؟ آيا شنيده اند : « وقتى كه امام عصر عجل اللّه فرجه ظاهر شدند دستهاى بنى شيبه كه دزدهاى خانه كعبه بوده اند قطع نمايند » .
اين فقره منافى با تعمير روضه است و معنى تخريب همين است ، در اين خيانت و سرقت چند عقوبت متفرّع است ، اگر چه از قيد ملكيت نذر كننده خارج شده است وليكن چنين خائنى [ را ] مؤتمن نتوان خواند ، و خادمى كه حقّ مخدوم خود را اداء نكند و در غير مصرف منظور صرف كند ديگر لياقت خدمتگذارى ندارد ، و بنده خائن البته از آستان آقاى بزرگوار خويش معزول است ، و چنين است تصرّفات جمعى از اهل طمع به موقوفات كليه كه واقفين وقف مى نمايند و خدا را به نظر نمى آورند .
و به تجربه ديده شده است كسانى كه در اين گونه اموال و املاك موقوفه تصرّف و تملك كرده اند بركات و خيرات از ايشان برداشته شده است و عاقبت عمل ايشان به فقر و پريشانى منتهى شده است و خيرى از آنها نيافتند .
و عجب است از كسانى كه مى بينند و مى دانند كه مى ميرند ، مع هذا همت خودشان را مصروف خوردن اينگونه وجوه و املاك مى نمايند و خدا را به نظر نمى آورند « فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ »^۱ تبديل موقوف عليه و تغيير نذورات به اَسْوَء حال همين است .

مى گويند : كمال بى احترامى به صاحب خانه شده است .
پس چگونه محمد و آل محمد عليهم السلام راضى مى شوند كسانى كه پناه به آستان عرش نشان والا شان آنها مى آورند به ظلم و عنف ببرند و اذيت نمايند ؟ !
پس هر كس هر گناه بزرگى كند به عتبه هر يك از بزرگان دين ملتجى شود قصد اذيت به وى اذيت به خدا و رسول است .
پس خوب است تفويض امور او را به صاحب روضه نمايند و اصلاح امر وى به مقتضاى ميل خودشان از ايشان كه بزرگواران دنيا و آخرتند به نحو أوفى بخواهند كه البته اصلاح مى نمايد بلكه معذرت از اين خدمت مى خواهد .
الحال مطالبى به نظر آمده است ، چون غرض داعى مرفوع است چه ضرر دارد در مقام شرح آن مطالب برآيم .

مطلب اول : تعمير فيهِ تنوير

در تعمير روضات مقدسه و تقبيح آنانكه از موقوفات به غير جهت شرعيه حيف و ميل مى نمايند

حضرت احديت به مفاد آيه كريمه : « إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ »^۱ دوست مى دارد در مسجد و روضه هائى كه منسوب به اوست تعميرات حسنه بشود ، و اخبارى صحيحه از ائمه طاهرين عليهم السلام مأثور است در ثواب تعميرات مساجد و بقاع متبركه ، و حسن تعميرات ابقاء آثار خيريه است و اعلاء اذكار مرويه كما قال اللّه تعالى « فِى بُيُوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ »^۲ .
يك قسم از تعمير و آبادى مساجد و روضات عاليه اجتماع نفوس است و دوام اذكار