408 / 30 . سرشمارى عمومى نفوس و مسكن ، 1375 : نتايج تفصيلى استان تهران : شهرستان رى(فارسى)

از : مركز آمار ايران

[اول] ، تهران ، مركز آمار ايران ، 1376ش ،] چهل و چهار+ 296]ص ، رحلى ؛ جدول ، نقشه ، نمودار . (سرشمارى عمومى نفوس و مسكن ، 1375/68ـ3)
نتايج تفصيلى سرشمارى عمومى نفوس و مسكن سال 1375ش در شهرستان رى مى باشد كه آمار مربوط به موضوعات مختلف در نقشه ها ، جدولها و نمودارهاى گوناگون ترسيم و ارائه شده است .

409 / 31 . سرگذشت امامزادگان رى (فارسى)

از : عليقلى ميرزا بن فتحعلى شاه قاجار اعتضادالسلطنه (م 1298ق)

اعتضاد السلطنه شرح احوال و سرگذشت حضرت عبدالعظيم و ديگر سادات مدفون در رى را جمع آورى كرده بود. وى براى آن كه نسخه كتابش از ميان نرود به رئيس الكتّاب دستور مى دهد تا در سال 1289ق مسوّدات او را موقتاً در جنگ خودش (موجود در كتابخانه ملك به شماره 6151) وارد كند تا بعداً ديباچه اش نوشته شود . رئيس الكتاب هم زندگانى حضرت عبدالعظيم و امامزاده عبدالله ابيض را به همان صورت در آن جنگ وارد نمود . (نسخه هاى شماره 1 و 2 كه در ادامه معرفى مى شوند .)
پس از اين در سال 1293ق ميرزا عبدالوهاب خان نصير الدوله، وزير تجارت، از او خواست كه آن رساله را براى او استنساخ كند. اعتضاد السلطنه نيز همين كار را
كرد و شرح احوال دو امامزاده مذكور را پس از پاك نويس كردن براى نصيرالدوله فرستاد كه ديباچه آن با اين عبارات آغاز مى شود: «الحمدللّه المتعالى عن الاضداد والاشباه... اما بعد چون در اين اوان فيروزى نشان كه تاريخ هجرى به يك هزار و دويست و نود و سه ناقصه است و بيست و نه سال است تاج و تخت سلطنت از وجود مبارك شاهنشاه جمجاه ناصرالدين شاه... مؤلف اين رساله... بعد از مشاغل نوكرى، گاهى به تحصيل و برخى اوقات مشغول تصنيف بوده... در چندين سال قبل از اين تاريخ احوال مبارك حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و احوال عبداللّه ابيض را نوشته در كتاب جنگ خويش به طور مسوّده ضبط كرده اين اوقات... جناب . . . نصير الدوله زيد اجلاله . . . خواهش نمودند نسخه آن را نوشته، انفاد دارم . به ان جهة در اين رساله پاك نويس شده انفاد داشتم . . . ابوالحسن زيد بن حسن مجتبى بن على بن ابى طالب عليهم السلامالملقب به رقرق مادر زيد موسومه به زجاجه است .» (نسخه هاى شماره 3 و 4)
اما چندى بعد ناصرالدين شاه (1264 ـ 1313ق) به اعتضاد السلطنه دستور مى دهد تا انساب طهارت نصاب و شرح احوال حضرت عبدالعظيم و ديگر امامزادگان مدفون در رى را براى او در كتابى گرد آورد. به همين علت اعتضاد السلطنه ديباچه كتاب خود را دوباره تحرير مى كند و قسمتى هم مربوط به امامزاده حمزه (و در نسخه دانشكده ادبيات علاوه بر آنها امامزاده طاهر و زيد بن على بن الحسين عليهماالسلام ) به آن مى افزايد و كتاب را به صورت جديدى در مى آورد تا آماده تقديم به ناصر الدين شاه شود . اين تحرير دوم همان است كه بيشتر نسخه ها بر اساس آن است و با :« الحمد لله الذى عجزت خواطر الامم . . .» آغاز مى شود .
اين رساله در مجموعه انتشارات كنگره حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى به چاپ مى رسد .
آغاز تحرير اول :« الحمد لله المتعالى عن الاضداد و الاشباه و الصلاة و السلام
على خاتم الانبياء محمد المصطفى خير الخلق . . . اما بعد چون در اين اوان فيروزى نشان . . .»
آغاز تحرير دوم :« الحمد لله الذى عجزت خواطر الامم عن البلوغ الى حقيقته و قصرت بصائر الهمم عن الوصول الى هويته . . . اما بعد فرمان مبارك شاهنشاه جهان پناه مفخر سلاطين . . .»
نسخه هاى خطى : 1ـ كتابخانه ملى ملك تهران ، شماره 6151 ، رساله صد و سيزدهم ، ص 309ـ317 ، رئيس الكتاب ، ربيع الاول 1289ق ، كاتب در پايان مى نويسد : چون نگارنده هنوز ديباچه اى بر اين كتاب خود ننوشته بود ، به من دستور داد كه آن را موقتاً در اين جنگ وارد نمايم ، تا بعداً ديباچه نوشته شود و به چاپ برسد . آغاز :« ابوالحسن زيد بن حسن مجتبى بن على بن ابيطالب عليهم السلامالملقب به رقرق ، مادر زيد موسوم به زجاجه ، كنيزكى بود كه به اسير آورده بودند .» ، انجام :« و اين كه در ترشيز است قبر حمزة بن موسى الكاظم است .» ر .ك : فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه ملك ، ج 9 ، ص 201 با عنوان «رساله احوال حضرت عبدالعظيم» ، در جنگ اعتضادالسلطنه .
2ـ كتابخانه ملى ملك تهران ، شماره 6151 ، رساله صد و پنجم ، ص 43ـ47 ، رئيس الكتاب ، 1289ق ، اين نسخه فقط زندگى امامزاده عبدالله ابيض را دارد و پيش نويس مؤلف است كه موقتاً در اين نسخه وارد شده تا بعداً تكميل شود . آغاز :«عبدالله ابيض بن عباس بن محمد بن عبدالله . . . ندانم كجا ديدم اندر كتاب كه در ذيل احوال رى مى گويد نگارنده چون ديده مرقد مطهر امامزاده عبدالله نزديك . . .» ، انجام :«چنان چه فيروزآبادى در قاموس گويد ينبع . . . اين بود احوال عبدالله ابيض تا امام همام سيد سجاد على بن الحسين بن اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليهم السلام» . ر .ك : فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه ملك ، ج 9 ، ص199 .
3ـ كتابخانه مسجد اعظم قم ، شماره 3791 ، نستعليق ، با سرلوح مذهب مرصع و
جدول ، 12 برگ ، 17 سطر ، اين نسخه داراى ديباچه تحرير اول است و موجودى آن شرح احوال حضرت عبدالعظيم و امامزاده عبدالله ، آغاز :«الحمد لله المتعالى عن الاضداد و الاشباه و الصلاة و السلام على خاتم الاوصياء . . . اما بعد چون در اين اوان فيروزى نشان . . .» ، انجام :«از عبارت عمدة الطالب بر مى آيد كه نسلى باقى مانده باشد . اين بود احوال عبدالله ابيض تا امام همام سيد سجاد على بن الحسين بن اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليهم السلام .». ر.ك: فهرست كتابخانه مسجد اعظم قم، ص243 و رؤيت نسخه.
4ـ كتابخانه مدرسه سپهسالار ـ تهران ، شماره 1854 ، نسخ ، بى تاريخ ، آغاز و انجام مانند نسخه قبل . به ضميمه شرح احوال حضرت عيسى عليه السلام كه آغاز آن چنين است :« به ضميمه شرح احوال حضرت عيسى على نبينا و عليه السلام ؟؟؟؟؟؟ كه اين بنده عليقلى قاجار . . . بعد از شرح حال حضرت عبدالعظيم و عبدالله ابيض عليهماالسلامتأليف و در اين رساله درج نمودم . امر حضرت عيسى و اعتقاد مردم در حق او امر عظيم است . بعضى او را خدا مى دانند و . . .» (صص 18 الف ـ 23ب) ، انجام :«و اصل اين كلمه چندگوز بوده و از كثرت استعمال چنگيز شد .» ، 22 برگ ، 15 سطر . ر .ك : فهرست كتابخانه سپهسالار ، ج 5 ، ص 104 .
5ـ كتابخانه ملى تهران ، شماره 479/ف ، نسخ خوش ، 1295ق ، محتملاً نويسنده در تهران ، با سرلوح ، عناوين شنگرف ، فقط شامل قسمت حضرت عبدالعظيم ، آغاز :« الحمد لله الذى عجزت خواطر الامم . . .» ، انجام :«يكى از شهرهاى معتبره و مدن معظمه محسوب مى شود . الحق هر چند در بنا و آبادى آن ملك كوشيده شود سزاوار است .» 20 برگ ، 15 سطر . ر .ك : فهرست كتابخانه ملى ، ج1 ، ص 462 .
6ـ كتابخانه ملى تهران ، شماره 352/ف ، نسخ خوش ، ذيحجه 1295ق ، داراى سرلوح ، عناوين شنگرف ، شامل شرح حال امامزاده عبدالله ، آغاز :«الحمد لله رب العالمين و صلى الله على خاتم الانبياء محمد المصطفى و اهل بيته الطيبين و ذريته
الطاهرين الى يوم الدين . فبعد حكم همايون و فرمان قدر نمودن شهريار . . .» ، انجام :«و آن بناى مقرنس را به زيب تذهيب و نصب آينه مزين داشتند .» 13 برگ ، 15 سطر ، ر .ك : فهرست كتابخانه ملى ، ج 1 ،ص 343 .
7ـ كتابخانه مدرسه سپهسالار تهران ، شماره 1853 ، نسخ ، مسيح كمره يى ، روز چهارشنبه 21 محرم 1296ق ، عناوين شنگرف ، داراى تملك اعتضادالسلطنه (مؤلف) در 1296ق ، شامل زندگانى حضرت عبدالعظيم و امامزاده عبدالله ابيض و امامزاده حمزه ، آغاز برابر آغاز نسخه شماره 2 ، انجام نسخه (در شرح احوال امامزاده حمزه) :«و عبارت عمدة الطالب را مى توان تأويل كرد به اين كه گفته حمزة بن حمزة به خراسان رفت . ممكنست حمزه مدفون در سوسغد ترشيز حمزة بن حمزة باشد ولى سلسله اسناد احفاد شهاب الدين و رشته اولاد حمزة بن موسى را بدان منهج بيان نموده كه با عبارت اسكندر بيگ منشى در اول عالم آرا مطابق و موافق است و اين خود مقوىّ قول اسكندر بيگ است .» 56 برگ ، 9 سطر . ر .ك : فهرست كتابخانه سپهسالار ، ج 5 ، ص 103 .
8ـ دانشگاه تهران ، شماره 4600 ، رساله چهارم مجموعه ، نستعليق و نسخ ، سده 13 هـ ، جدول زر و لاجورد ، در جنگى از آثار اعتضاد السلطنه كه برخى از آنها به خط خود اوست ، با عنوان «سرگذشت عبدالعظيم و امام زاده هاى ديگر» ، 152 برگ . ر .ك : فهرست دانشگاه تهران ، ج 14 ، ص 3528 .
9ـ كتابخانه ملى ملك تهران ، شماره 3661 ، رساله اول مجموعه ، نسخ ، 13 محرم 1301ق ، عناوين و نشانيها شنگرف ، آغاز و انجام و بخشها مانند نسخه 1853 سپهسالار ، 29 سطر . ر .ك : فهرست كتابخانه ملك ، ج 7 ، ص 15 .
10ـ دانشكده ادبيات تهران ، شماره 101ج ، نسخ ، على اكبر قرنچاهى ، آدينه پايان شوال 1312ق ، اين نسخه كاملترين نسخه هاست و شامل پنج شرح حال از
حضرت عبدالعظيم ، امامزاده عبدالله ابيض ، امامزاده حمزه ، امامزاده طاهر و حضرت زيد عليه السلام است . از آغاز كتاب تا پايان زندگى امامزاده حمزه برابر نسخه 1853 سپهسالار ولى افزوده هاى از آن جا به بعد در ديگر نسخه ها نيست . آغاز زندگى امامزاده طاهر :«بسمله . در شرح احوال امامزاده طاهر و حسب و نسب آن بزرگوار است . شيخ ابونصر سهل بن عبدالله بخارى كه از محققين نسابين است در كتاب سر الانساب گويد : طاهر از واردين شهر رى است . . .» ، انجام قسمت مربوط به شرح احوال زيد بن على بن الحسين عليهماالسلام كه مفصل ترين بخش كتاب از ص 32 الف تا 72 الف است :« هر آن كس خواهد بر آنها استحضار يابد بايستى به جلد يازدهم كتاب بحار الانوار و غير آن از كتب رجوع نمايد كه مفصلاً و مشروحاً مذكور است .» 121 برگ كه متن كتاب در ص 1ـ73 است و ديگر برگها سفيد مانده ، 16 سطر . ر .ك : فهرست دانشكده ادبيات تهران ، ج 1 ، صص 311ـ312 .
11ـ كتابخانه مجلس شوراى اسلامى تهران ، شماره 1293 مجموعه طباطبايى ، نستعليق ، بى تاريخ ، آغاز و انجام و بخشها مانند نسخه شماره 1853 در كتابخانه سپهسالار .
12ـ كتابخانه مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامى تهران ، شماره 202 ، رساله اول مجموعه ، ص 2ـ26 ، نسخ پخته ، سده 13 هـ ، اين نسخه شامل احوال امام زاده طاهر در رى و امامزاده يحيى در تهران است ، در مجموعه اى به همراه دو رساله ديگر از اعتضادالسلطنه ، در فهرست مؤلف آن را نشناخته اند ولى با مطابقت اين نسخه با نسخه دانشكده ادبيات مشخص شد كه همان تاليف اعتضادالسلطنه است ، آغاز :«در شرح احوال حضرت . . . شيخ ابونصر سهل بن عبدالله بخارى كه از محققين نسابين است در كتاب سر الانساب گويد . . .» ، انجام :«بايستى به جلد يازدهم كتاب بحارالانوار و غير آن از كتب رجوع نمايند كه مفصلاً و مشروحاً مذكور است .» ر .ك : فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه مركز دائرة المعارف بزرگ
اسلامى ، ج 1 ، صص 146ـ147 .
13ـ كتابخانه ملى تهران ، شماره 2548/ف ، ص 105ـ114 ، در ضمن مجموعه رسائل اعتضادالسلطنه با عنوان «شرح امامزاده هاى حضرت عبدالعظيم» ، بدون توضيحات درباره آن . ر .ك : فهرست نسخ خطى كتابخانه ملى ، ج 6 ، صص 52ـ53 .
ر .ك : فهرست نسخه هاى خطى فارسى ، احمد منزوى ، ج 6 ، ص 4494 ؛ فهرستواره كتابهاى فارسى ، ج 3 ، ص 2164 ؛ فهرست مشترك نسخه هاى خطى فارسى پاكستان ، ج10 ، ص 1271 و رؤيت نسخه ها ، مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى ، ج 4 ، ص 569 .

404 / 26 . رى در تاريخ به انضمام شوش در آيينه تاريخ ايران و اسلام (فارسى)

از : اردشير خداداديان

اول ، تهران ، انتشارات به ديد ، 1380ش .

405 / 27 . رى عروس البلاد (فارسى)

[اول] ، رى ، روابط عمومى فرماندارى شهرستان رى ، بهار 1373ش ، [24ص ] ، بياضى ؛ تصوير .
تاريخچه مختصر و جامعى از شهرستان رى است كه به بررسى جوانب مختلف شهر از دوران پيش از اسلام ، تاكنون مى پردازد . برخى از سرفصل هايى كه در اين جزوه مورد بررسى قرار گرفته بدين شرح مى باشند : تاريخ رى ، اهميّت و موقعيت علمى رى ، دانشمندان آن ، زلزله هاى شهر ، تعرضهاى خارجى و تعارضات درونى ، ويژگى هاى جمعيتى و بنيان هاى اقتصادى شهر از قبيل تجارت ، صنعت ، سفالگرى ، كشاورزى و . . . .

406 / 28 . سرشمارى عمومى صنعت و معدن مرحله اول ـ 1373 : مشخصات پايه اى و چارچوبى كارگاههاى كشور ، استان تهران ، شهرستان رى 63ـ7(فارسى)

از : مركز آمار ايران

[اول] ، تهران ، مركز آمار ايران ، 1374ش .

407 / 29 . سرشمارى عمومى نفوس و مسكن ، 1375 : شناسنامه آباديهاى كشور : استان تهران(فارسى)

از : مركز آمار ايران

[اول] ، تهران ، مركز آمار ايران ، 1376ش ،] بيست و دو + 26] ص ، رحلى ؛
جدول ، نقشه ، نمودار . (سرشمارى عمومى نفوس و مسكن ؛ شهرستان رى 68 ـ 6)