از همين نسخه هاى وقفى بوده در نجف ديده است. ^۱ در جاى ديگر نيز خوانده ام كه ايشان واسطه شده تا نسخه به كتابخانه حضرت عبدالعظيم عليه السلام بازگردد.
همين طور صاحب ذريعه مى نويسد: نسخه اى از كتاب كفاية التعليم كه از همين نسخه هاى وقفى بوده در كتابخانه استاد سيد محمد محيط طباطبائى است. ^۲ كه ايشان هم نسخه را به كتابخانه حضرت عبدالعظيم برگردانده اند و اين دليل بر تديّن آن استاد گرانمايه است. حشره اللّه مع اجداده.
نيز مرحوم حاج شيخ عبدالحسين صاحب الدارى بروجردى كه از شاگردان مرحوم حاج شيخ عبدالكريم حائرى و مدت مديدى مدير كتابخانه مدرسه فيضيه قم بود در كنار نسخه تفسير ابوالفتوح ـ كه چهار جلد بوده و فعلاً يك جلد آن در كتابخانه مدرسه فيضيه و يك جلد هم در كتابخانه آستانه حضرت معصومه عليهاالسلامهست ـ نوشته:
منّت خداى را (تعالى شأنه) كه فقير را موفق نمود دست آوردن اين كتاب را و جزو كتابخانه مقدسه مدرسه مباركه فيضيه قم حرم الأئمّة (اُرواحنا فداهم و عجّل اللّه فرجهم) نمود...1354.
با اين توضيحات خواستم عرض كنم چون بسيارى از منابع ما از بين رفته، حتى در مورد زندگانى خود امامان معصوم هم همه زواياى آن براى ما كاملاً روشن نيست.

نكته دوم

صاحب كتاب نور الآفاق يا به تعبيرى كه در كتاب نورالآفاق آمده: حاج شيخ مهدى سلطان العلماء نجفى نظام التولية و خزانه دار حضرت عبدالعظيم عليه السلام گويد: خادم و خازن بودن ما هفتصد سال سابقه دارد. ^۳

وقف نامه دوم

به تاريخ غره شهر ذى قعدة الحرام سنه 1037 وقف نمود اين كتاب را با يك صد و نه كتاب ديگر كلب آستانه على بن ابى طالب عباس الصفوى الحسينى بر روضه مقدسه منوّره عرش درجه فاطميه كاظميه موسويه (على مشرفها ألف ألف التحيّة) و بر مدرسه آستانه مزبوره واقعه در دارالمؤمنين قم كه طلبه آنجا از او منتفع شوند مشروط بر آنكه از روضه مقدسه مذكوره و مدرسه مزبوره بيرون نبرند و هر كس بيرون برد در خون حضرت ابى عبداللّه الحسين عليه السلام شريك بوده باشد. فمن بدّله بعد ما سمعه فإنّه آثم قلبه.
در كنار وقف نامه نوشته: از جمله يكصد و ده جلد، چهار جلد تفسير [ابوالفتوح ]است كه اين مجلد بوده باشد و سه مجلد تتمه آن تفسير است.
براى اينكه معلوم شود چه تعداد از كتابهاى ما از بين رفته، كافى است بدانيم از اين دويست و سى جلد كتاب وقفى شاه عباس بر اين دو آستانه مقدسه تا آنجا كه بنده اطلاع دارم، تنها حدود ده جلد آن موجود است و از بقيه نشانى نيست. البته مى دانيد از سده دهم به بعد، شرايط شيعه و مراكز علمى آن روى هم رفته خوب بوده، و در حفظ آثار كوشش مى شده، و اين دو آستانه متولى و حساب و كتاب داشته، و در عين حال مى بينيم كه چه تعداد از اين كتابها در كتابخانه اين دو آستانه نيست و در سده هاى قبل كه عوامل از بين رفتن و يا از بين بردن آثار شيعه بسيار بيشتر بوده و دشمنى با شيعه براى از بين بردن بخش عظيمى از اين آثار كافى بوده است.
بد نيست بدانيم كه سه نسخه از اين چند نسخه كه از كتابهاى وقفى شاه عباس مانده، در جاهاى ديگر بوده و در زمان ما به اين دو آستانه مرجوع شده است: علامه تهرانى آن طور كه در ذريعه آمده، ترجمه نفحات اللاهوت محقق كركى را كه