را مى شود درباره حضرت عبدالعظيم گفت. يعنى ايشان چون آيينه تمام نماى امام حسين عليه السلام و ائمه اطهار است پس زيارت او مانند زيارت امامان عليهم السلاماست و ذكر امام حسين بخصوص براى اين است كه بالاترين ثواب هم براى زيارت حضرت عبدالعظيم ذكر شده باشد.
10. با اين حديث حضرت به بُعد معرفى حضرت عبدالعظيم نظر داشته نه فقط به مسأله زيارت، و خواسته با اين بيان در ضمن مسأله زيارت عظمت و شخصيت عظيم عبدالعظيم را بيان كند.
به هر حال نبايد كسى تصور كند كه اين حديث مى خواهد شيعيان را در غير زمان تقيّه به زيارت امام حسين عليه السلام بى رغبت كند. حاشا و كلاّ.

يعنى همان طور كه زيارت حضرت حسين موجب ياد او و نفرين بر قاتلان اوست، زيارت حضرت عبدالعظيم هم همين طور است.
5. شايد اين شخص كه مخاطب امام هادى عليه السلام بوده قبل از اين سفر زيارت كربلا را انجام داده بود و آن حق را ادا كرده بود، اما حق حضرت عبدالعظيم مانده بوده است. و خلاصه اين روايت مخصوص اين شخص است و تعميم ندارد.
6. ممكن است بگوييم براى تشويق اهل رى اين جمله را فرموده كه قدر بدانند و زيارت حضرت عبدالعظيم را عظيم شمارند.
اين بود گفتار صاحب كتاب روح و ريحان كه با تلخيص و نقل به معنا ياد شد. ^۱
نگارنده گويد: وجوه ديگرى هم مى توان به گفته صاحب روح و ريحان افزود:
علامه امينى صاحب كتاب الغدير در ذيل اين حديث فرموده:
شايد اين شخص به زيارت حضرت عبدالعظيم اهميت نمى داده، لذا حضرت هادى خواسته او را به اهميت زيارت حضرت عبدالعظيم توجه دهد نه اينكه بخواهد او را از زيارت حضرت حسين عليه السلام منصرف نمايد. ^۲
آيه اللّه سبحانى در توضيح اين حديث فرمودند:
زمان امام هادى عليه السلام زمان متوكل عباسى و امثال او بوده كه سخت با زيارت امام حسين عليه السلام مخالفت مى كردند و در اين راستا شيعيان را آزار مى دادند. شايد معناى حديث اين باشد كه خود را به زحمت نينداز و خلاف تقيّه عمل مكن و زيارت قبر حضرت عبدالعظيم كه نزد شما است ثواب زيارت سيدالشهدا را دارد.
9. درباره زيارت حضرت حسين عليه السلام وارد شده: مَن زار الحسين بكربلا كمن زار اللّه في عرشه ^۳ . و گفته مى شود چون حضرت امام حسين مظهر تام و تمام حضرت حق است هر كه او را زيارت كند مانند اين است كه خدا را زيارت كرده باشد. همين بيان