مراتب احسان ، بـالاترينِ درجات ايـمان و بهترينِ عبادت ، ارزش گذارى گرديده است ۱ و در فرهنگ اسلام ، كسانى شايسته نام بردارى به فضيلت ، مروّت و فتوّت هستند كه از اين خصلت ارجمند ، برخوردار باشند . ۲
كمالات انسانى ، از يك سو متّصل به ايثار است و از سوى ديگر ، منتهى به يقين ، و چنين است كه ميزان الحكمه (ميزان حكمت) به طور طبيعى با «ايثار» آغاز مى شود و با «يقين» ، پايان مى يابد.
پيامبر اسلام و اهل بيت آن بزرگوار ـ كه كامل ترين انسان ها هستند ـ از بالاترين مراتب ايثار ، برخوردارند و در اين خصلت زيباى انسانى و اسلامى ، سرمشق ديگران اند . ۳
پيروان راستين آنان نيز از اين خصلت ، بهره وافرى داشتند . ۴ امام حسن عليه السلام ، در توصيف همنشينان پيامبر خدا مى فرمايد:
يُوَقِّرونَ الكَبيرَ، ويَرحَمونَ الصَّغيرَ ، ويُؤثِرونَ ذَا الحاجَةِ .۵به بزرگ ترها احترام مى گذارند ، با كوچك ترها مهربان اند ، و نيازمند را بر خود ، ترجيح مى دهند .
انواع ايثار
پيش از اين توضيح داديم كه ايثار ، عبارت است از مقدّم داشتن ديگران بر خود در تأمين نيازها و خواست ها . بنا بر اين ، ايثار ، انواع فراوانى دارد و آنچه در اين جا به عنوان انواع ايثار ، ذكر مى كنيم ، شمارى از مصاديق اين عنوان است كه
1.ر . ك : ص ۱۰۶ (ارزش ايثار) .
2.ر . ك : ح ۵ و ۹ و ۱۲ .
3.ر . ك : ص ۱۵۹ (پيامبر خدا) و ص ۱۶۱ (اهل بيت) .
4.ر . ك : ص ۱۸۵ (انصار) ، ص ۱۹۷ (ابوذر) و ص ۱۹۹ (ياران امام حسين) .
5.معانى الأخبار: ص ۸۳ ح ۱ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۳۱۸ ، المناقب ، كوفى: ج ۱ ص ۲۵ ح ۱ ، بحار الأنوار: ج ۱۶ ص ۱۵۲ ح ۴ ؛ كنز العمّال: ج ۷ ص ۱۶۶ ح ۱۸۵۳۵ .
