«وَ مَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى .^۱ و از سرِ هوس سخن نمى گويد . اين (قرآن) بجز وحى اى كه وحى مى شود ، نيست» .
به تصريح قرآن كريم ، پيامبر خدا ، علاوه بر تبليغ وحى ، مأمور تبيين آن نيز بود:
«وَ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ .^۲و اين قرآن را به سوى تو فرود آورديم ، تا براى مردم ، آنچه را به سوى ايشان نازل شده است ، توضيح دهى» .
و از آن رو كه پيامبر صلى الله عليه و آله ، در تبليغ و تبيين وحى ، عقلاً و نقلاً مصون از خطاست ، قرآن ، اطاعت از او را ، اطاعت از خداوند متعال شمرده است:
«مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ .^۳هر كس ، پيامبر را اطاعت كند ، خداوند را اطاعت كرده است» .
بدين سان ، پيامبر عظيم الشأن اسلام ، در دوران كوتاه ، امّا پُربار زندگى خود ، اُصول برنامه جامعِ خوبْ زندگى كردن را ارائه كرد و از اين رو ، در حجّة الوداع ، ضمن سخنانى خطاب به مردم حاضر فرمود:
يا أيُّهَا النّاسُ، وَاللّهِ ما مِن شَى ءٍ يُقَرِّبُكُم مِنَ الجَنَّةِ ويُباعِدُكُم مِنَ النّارِ إلاّ وقَد أمَرتُكُم بِهِ، وما مِن شَى ءٍ يُقَرِّبُكُم مِنَ النّارِ ويُباعِدُكُم مِنَ الجَنَّةِ إلاّ وقَد نَهَيتُكُم عَنهُ.^۴

و اگر مردم شهرها ايمان آورده ، به تقوا گراييده بودند ، قطعا بركاتى از آسمان و زمين بر ايشان مى گشوديم» .
امام على بن ابى طالب عليه السلام ، نقش برنامه هاى سازنده اسلام را در تأمين جامعه آرمانى بشر ، اين گونه تصوير فرموده است:
إِعلَموا ـ عِبادَ اللّهِ ـ أنَّ المُتَّقينَ ذَهَبوا بِعاجِلِ الدُّنيا وآجِلِ الآخِرَةِ، فَشارَكوا أهلَ الدُّنيا فى دُنياهُم، ولَم يُشارِكهُم أهلُ الدُّنيا فى آخِرَتِهِم، سَكَنُوا الدُّنيا بِأَفضَلِ ما سُكِنَت، وأكَلوها بِأَفضَلِ ما اُكِلَت، فَحَظوا مِنَ الدُّنيا بِما حَظِىَ بِهِ المُترَفونَ، وأخَذوا مِنها ما أخَذَهُ الجَبابِرَةُ المُتَكَبِّرونَ، ثُمَّ انقَلَبوا عَنها بِالزّادِ المُبَلِّغِ وَالمَتجَرِ الرّابِحِ.^۱بدانيد ـ اى بندگان خدا ـ كه پرهيزگاران ، دنياى امروز و فرداى آخرت[ ، هر دو ]را بردند . با مردم دنيا در دنيايشان شريك شدند ؛ امّا اهل دنيا در آخرت آنها شريكشان نگشتند . در دنيا به بهترين وجه ، سكونت كردند و از دنيا به بهترين شكل ، خوردند ، و از دنيا ، همان گونه برخوردار شدند كه رفاهمندان ، برخوردار شدند ، و از آن همان برگرفتند كه حكمرانانِ گردن فراز ، برگرفتند . آن گاه از دنيا با توشه رساننده [به مقصد ]و تجارتى سودمند ، رفتند .
اين برنامه جامع و كامل الهى ، ريشه در ميزانِ حكمتِ قرآن و سنّت دارد . در بخشى از اين برنامه كه «قرآن» نام دارد ، لفظ و معنا از خداوند متعال است و در بخش ديگرى كه «سنّت» ناميده مى شود ، هر چند الفاظ آن ، از پيامبر اسلام است، امّا بى ترديد ، محتواى آن از جانب حق تعالى است كه درباره رسول گرامى اسلام فرمود: