«هَـذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ .۱
اين ، بيانى براى مردم است» .
«نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَـبَ تِبْيَـنًا لِّكُلِّ شَىْ ءٍ .۲و اين قرآن را كه روشنگر هر چيزى است ، بر تو فرو فرستاديم» .
اين آيات ، بى ترديد ، بدين معنا نيستند كه همه معارف قرآن ، براى همه مردم ، واضح و روشن است و نيازى به تفسير وتبيين ندارد ؛ بلكه چنان كه توضيح خواهيم داد ، معارف قرآن ، مراتبى دارد و هر كس به حسب استعداد و ظرفيت فكرى و روحى خود ، از روشنايى و روشنگرى اين كتاب آسمانى ، پرتو مى گيرد. ۳
2. اجتهاد در برابر نصّ پيامبر
تصميم پيامبر صلى الله عليه و آله مبنى بر نوشتن چيزى كه مانع از گم راهى امّت شود ، به روشنى نشان مى دهد كه قرآن ، به تنهايى ، مانع گم راهى نيست . تجربه تاريخ اسلام هم اين واقعيت را تأييد كرده است و اگر نبود جز اين كه نظريه بى نيازى قرآن از سنّت ، اجتهاد در برابر سخن كسى است كه قرآن تصريح مى كند :
«مَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى ؛۴و از سرِ هوس ، سخن نمى گويد . اين (قرآن) ، بجز وحى اى كه وحى مى شود ، نيست» .
و اطاعت از او ، اطاعت از خداست ۵ و مردم ، موظّف به انجام دادن همه اوامر او هستند ، ۶ براى اثبات بطلان آن ، كافى بود.
1.آل عمران : آيه ۱۳۸ .
2.نحل : آيه ۸۹ .
3.ر.ك : ص ۴۱ (مراتب قرآن شناسى) .
4.نجم : آيه ۳ ـ ۴ .
5.«مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ؛هركس پيامبر را اطاعت كند،خداوند را اطاعت كرده است» (نساء:آيه۸۰).
6.«مَآ ءَاتَـلـكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَـلـكُمْ عَنْهُ فَانتَهُواْ ؛ آنچه را كه پيامبر به شما داده است ، بگيريد و از آنچه شما را بازداشته ، باز ايستيد» (حشر : آيه ۷) .
