احكام نظرى از ظواهر كتاب خدا و يا ظواهر سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله ، مادام كه درباره حقيقت آنها از اهل ذكر عليهم السلام ، چيزى به ما نرسيده است ، جايز نيست ؛ بلكه بايد در اين باره ، توقّف و احتياط كرد .

ادلّه ديدگاه دوم

مهم ترين دلايلى كه براى اثبات اين نظريه اقامه شده ، عبارت اند از:

1. حرمت «تفسير به رأى»

بر اساس روايات متواتر ، پيامبر اسلام و اهل بيت عليهم السلام ، «تفسير به رأى» را تحريم كرده اند . بنا بر اين ، براى فهم معارف و مقاصد قرآن ، راهى جز رجوع به خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله ، وجود ندارد . نمونه هايى از احاديثى كه از پيامبر اسلام در اين باره نقل شده ، عبارت است از:
مَن قالَ فِى القُرآنِ بِرَأيِهِ، فَليَتَبَوَّأ مَقعَدَهُ مِنَ النّارِ .^۱كسى كه در قرآن به رأى خود نظر دهد ، جايگاهش آتش باد!مَن فَسَّرَ القُرآنَ بِرَأيِهِ، فَقَدِ افتَرى عَلَى اللّهِ الكَذِبَ .^۲كسى كه قرآن را تفسير به رأى كند ، هر آينه به خدا دروغ بسته است .مَن فَسَّرَ القُرآنَ بِرَأيِهِ فَأَصابَ الحَقَّ، فَقَد أخطَأَ .^۳كسى كه قرآن را تفسير به رأى كند ، حتّى اگر درست بگويد ، باز خطا كرده است.امام صادق عليه السلام نيز مى فرمايد:
مَن فَسَّرَ القُرآنَ بِرَأيِهِ، إن أصابَ لَم يُؤجَر، وإِن أخطَأَ فَهُوَ أبعَدُ مِنَ السَّماءِ .^۴

ثلاث لا أقول فيهنَّ حتّى أموت: القرآن، و الروح، و الرأى . ^۱
سه موضوع است كه من تا زنده ام ، درباره آنها سخن نمى گويم : قرآن ، روح و [تفسير به] رأى .
همچنين ، در ميان پيروان اهل بيت عليهم السلام ، اين نظريه به گروهى از طرفداران مكتب اخباريگرى نسبت داده شده است . آنان ، معتقدند كه دستيابى به معارف قرآن ، ويژه پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت اوست و از اين رو ، ظواهر قرآن براى ما حجّت نيست . ^۲
شمارى از آنان ، پا را از اين هم فراتر گذاشته اند و بر اين باورند كه بسيارى از احاديث نبوى ، مانند بيشتر آيات قرآن ، رمزگونه و معمّاست و جز مخاطبان اصلى آن ، يعنى خاندان پيامبر خدا ، مقاصد و معانى حقيقى آنها را نمى فهمند . محمّدامينِ محدّثِ استر آبادى ، بنيان گذار اين شيوه از اخباريگرى ، در اين باره مى گويد:
... و إنّ القرآن فى الأكثر ورد على وجه التّعمية بالنسبة إلى أذهان الرّعيّة و كذلك كثير من السنن النبويّة و إنّه لا سبيل لنا فيما لا نعلّمه من الأحكام النظريّة الشرعيّة ، أصليّة كانت أو فرعيّة إلاّ السماع من الصّادقين عليهم السلام : و إنّه لا يجوز استنباط الأحكام النظريّة من ظواهر كتاب اللّه و لا ظواهر السنن النبويّة ما لم يعلم أحوالهما من جهة أهل الذّكر عليهم السلام بل يجب التوقّف و الاحتياط فيهما . ^۳
قرآن ، غالبا و همچنين بسيارى از سنّت هاى پيامبر صلى الله عليه و آله ، از اذهان عموم ، پوشيده است، و براى دانستن احكام نظرى شرعى، اعم از اصول يا فروع ، راهى جز شنيدن از پيشوايان صادق عليهم السلام وجود ندارد . همچنين ، استنباط