ظاهرا اجل غير قطعى ، تنها ، مرتبط با موجودات بااراده است و اجل مسمّا ، هم براى موجودات بااراده و هم موجودات بى اراده . از اين رو، در قرآن كريم در مورد اجل آسمان ها و زمين ، فقط «اجل مُسمّا» به كار رفته است ، مانند :
«أَوَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ فِى أَنفُسِهِم مَّا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَـوَ تِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَآ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُّسَمًّى .^۱آيا در خودشان به تفكّر نپرداخته اند؟ خداوند،آسمان ها و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است، جز به حق و تا هنگامى معيّن، نيافريده است» .
ليكن در مورد انسان مى فرمايد :
«هُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَهُو .^۲اوست آن كه شما را از گِل آفريد ، سپس مدّتى را تعيين كرد ؛ و مدّت قطعى ، نزد اوست» .
در نظام آفرينش ، براى انسان ، دو نوع اجل ، معيّن شده است:
1 . اجل موقوف كه قابل كم و زياد شدن است و ارتباط مستقيم با كردار انسان دارد ، يعنى ممكن است انسان كارى انجام دهد كه گرفتار اجل زودرس شود و ممكن است كارى كند كه به نهايتِ اجل خود برسد و همه آن را استيفا كند . ^۳
2 . اجل مسمّا كه قابل جلو و عقب انداختن نيست و اين ، همان اجلى است كه قرآن درباره آن مى فرمايد:
«فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ .^۴

معيّنى هستند و به تعبير امام على عليه السلام :
إنَّ لِكُلِّ شَى ءٍ مُدَّةً وأجَلاً .^۱هر چيزى مدّتى و پايانى دارد .
آسمان ها ، زمين ، آنچه ميان زمين و آسمان است ، ^۲ انسان ها ، ^۳ جوامع انسانى ^۴ و حتّى فرشتگان ، ^۵ اجل دارند. تنها كسى كه اجل ندارد ، آفريدگار هستى است ، چنان كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود:
هُوَ الأَوَّلُ ولَم يَزَل، والباقى بِلا أجَلٍ .^۶او نخستين و ازلى است ، و مانا و بى پايان است .
و فرمود:
الَّذى لَيسَ لَهُ وَقتٌ مَعدودٌ، ولا أجَلٌ مَمدودٌ .^۷خدايى كه نه او را زمانى قابل محاسبه است و نه مهلتى داراى آغاز و انجام.

دو . انواع اَجَل ها

در فرهنگ قرآن و سنّت ، اجل ، دو گونه است : اجل قطعى و اجل غير قطعى . «اجل قطعى» ، اجل مُسمّا ^۸
و اجل محتوم ناميده مى شود و از «اجلِ غير قطعى» به اجل موقوف و اجل مطلق نيز تعبير مى گردد.