روى آوريد ، و به وسيله قرآن ، از خلق خدا چيزى نخواهيد ... با قرآن به پروردگارتان راه بريد ، و آن را مشاور خود قرار دهيد ، و آرايتان را در برابر آن ، متّهم كنيد ، و ناخالصى عقايدتان را با آن بسنجيد .
بديهى است كه مخاطب امام عليه السلام در اين سخن ، همه امّت اسلام است ، و ايشان نمى خواهد به آنان بگويد كه براى بهره گرفتن از قرآن ، همه مردم بايد در علم تفسير ، تخصّص پيدا كنند ؛ بلكه مقصود ايشان ، دعوت همه مردم به آشنايى اجمالى با معارف قرآن به قدر استعداد و توان آنهاست.
همچنين ، همه آيات و رواياتى كه عموم مردم را به تدبّر در قرآن براى بهره گيرى از رهنمودهاى آن دعوت مى كنند ، بر قابل فهم بودن اين كتاب آسمانى براى آنان ، دلالت دارند ؛ مانند اين آيه شريف :
«كِتَـبٌ أَنزَلْنَـهُ إِلَيْكَ مُبَـرَكٌ لِّيَدَّبَّرُواْ ءَايَـتِهِى وَ لِيَتَذَكَّرَ أُوْلُواْ الْأَلْبَـبِ . ¹ كتابى است خجسته كه به سوى تو فرستاديم تا در آيات آن بينديشند و خردمندان از آن پند گيرند» .
افزون بر اين ، چنان كه قبلاً اشاره كرديم ، اصولاً معجزه بودن قرآن ـ كه مكرّر ، اين كتاب آسمانى به آن تحدّى كرده است ـ نشانه آن است كه زيبايى و عمق و حلاوت معناى آن ، فقط براى توده انديشمندان زبان شناس ، قابل فهم است.

دو. آشنايى با اشارات قرآن

دومين مرحله قرآن شناسى ، يعنى آشنايى با اشارات اين كتاب آسمانى ، براى عموم مردم ميسّر نيست؛ بلكه نياز به تخصّص دارد و تنها خواصّ اند كه مى توانند به اين حوزه معرفتى راه يابند . امام زين العابدين عليه السلام ، به اين مرحله اشاره كرده و مى فرمايد: «و الإشارة للخواصّ» .

امير مؤمنان مى فرمايد:
ما جالَسَ هذَا القُرآنَ أحَدٌ إلاّ قامَ عَنهُ بِزِيادَةٍ أو نُقصانٍ: زِيادَةٍ فى هُدىً، أو نُقصانٍ فى عَمىً . ¹ هيچ كس با اين قرآن ننشست ، مگر آن كه با افزايشى يا كاهشى از نزد آن برخاست : افزايش در هدايت ، يا كاهش در كورى (گم راهى) .
همه رواياتى كه عموم مردم را به آموختن قرآن براى بهره گيرى از آن تشويق مى كنند ، در واقع ، بر لزوم نخستين مرحله قرآن شناسى و آشنايى اجمالى با معارف نورانى اين كتاب آسمانى در زمينه هاى اعتقادى ، اخلاقى ، عملى ، تاريخى و ... براى همه پيروان اسلام ، تأكيد دارند؛ مانند اين سخن على عليه السلام كه مى فرمايد:
اِعلَموا أنَّهُ لَيسَ عَلى أحَدٍ بَعدَ القُرآنِ مِن فاقَةٍ، ولا لِأَحَدٍ قَبلَ القُرآنِ مِن غِنىً؛ فَاستَشفوهُ مِن أدوائِكُم وَاستَعينوا بِهِ عَلى لَأوائِكُم ؛ فَإِنَّ فيهِ شِفاءً مِن أكبَرِ الدّاءِ؛ وهُوَ الكُفرُ وَالنِّفاقُ، وَالغَىُّ وَالضَّلالُ؛ فَاسأَلُوا اللّهَ بِهِ، وتَوَجَّهوا إلَيهِ بِحُبِّهِ، ولا تَسأَلوا بِهِ خَلقَهُ... وَاستَدِلّوهُ عَلى رَبِّكُم، وَاستَنصِحوهُ عَلى أنفُسِكُم، وَاتَّهِموا عَلَيهِ آراءَكُم، وَاستَغِشّوا فيهِ أهواءَكُم . ² بدانيد كه هيچ كس با داشتن قرآن ، نيازمند نمى شود ، و هيچ كس بدون قرآن ، بى نياز نخواهد بود . پس ، درمان دردهاى خود را از قرآن بجوييد و براى سختى ها و مشكلات خود ، از آن كمك بگيريد ؛ زيرا كه درمان بزرگ ترين دردها ، يعنى كفر و نفاق و بيراهه رَوى و گم راهى ، در قرآن است . پس به وسيله آن ، از خداوند مسئلت كنيد ، و با دوست داشتنِ قرآن ، به درگاه خداوند