فيهِ تَختَلِفونَ؛ فَلَو سَأَلتُمونى عَنهُ لَعَلَّمتُكُم . ¹ اينك ، قرآن! از او بخواهيد تا با شما سخن بگويد ؛ امّا او هرگز براى شما سخن نخواهد گفت ؛ ولى من از آن به شما خبر مى دهم . در قرآن ، علم گذشته و علم آينده تا روز قيامت آمده است ، و حكم ميان شما و راه حلّ اختلافات شما . اگر قرآن را از من بپرسيد ، آن را به شما مى آموزم .
آرى ! تنها خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله هستند كه به دليل احاطه داشتن بر كتاب خدا و سنّت پيامبر او مى توانند سخنگوى قرآن و مترجم اين كتاب آسمانى باشند ² و مبانى اعتقادى و برنامه هاى اخلاقى و عملى اسلام را به طور كامل و قاطع ، از آن ، استخراج و ارائه نمايند و از اين رو ، در عصر حضور آنان ، امّت اسلام براى دريافت حقايق دين ، راهى جز رجوع به آنان ندارد.
و امّا در عصر غيبت آنان ، مرجعِ دين شناسى ، عالمانى اند كه بر اساس شيوه اى كه از اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن و استنباط معارف و احكام آن از كتاب و سنّت آموخته اند ، در حدّ توان ، دين قابل اعتقاد و عمل را به مردم ، ارائه مى نمايند. آنان ، در واقع ، نايبان امام و ولىّ مطلق اند كه در دوران غيبت امام عصر ، مسئوليت هدايت و رهبرى جامعه اسلامى را به عهده دارند.

عرصه هاى نقش آفرينى سنّت در معرفت دينى

با عنايت به آنچه گذشت ، مى توانيم برجسته ترين موارد نقش آفرينى سنّت را در خدمت به قرآن و معارف حياتبخش اسلام ، در اين عرصه ها خلاصه كنيم:

من در ميان شما دو چيز گران سنگ بر جاى مى نهم : كتاب خدا و عترتم . كتاب خدا ، ريسمانى است كه از آسمان به زمين كشيده شده ، و عترتم ، كه همان اهل بيت من هستند . خداى لطيف و آگاه به من خبر داد كه اين دو ، هرگز از هم جدا نمى شوند تا آن كه در كنار حوض [كوثر ]بر من درآيند . پس ، مراقب باشيد كه پس از من ، چگونه با آن دو رفتار مى كنيد .
اين سخن ، به روشنى نشان مى دهد كه قرآن صامت ، در كنار قرآن ناطق ، مى تواند برنامه هدايت امّت را تا دامنه قيامت ، رقم بزند و اگر اين دو سرچشمه نور و هدايت از يكديگر جدا شوند ، نه تنها مانع گم راهى امّت نخواهند شد ، بلكه مفهوم واقعى خود را نيز از دست خواهند داد.
در جنگ صِفّين ، وقتى سپاه شام ، امام على عليه السلام را به حَكَميت قرآن فراخواندند و شعار «لا حُكْمَ إلاّ للّه » سر دادند ، ايشان به ياران خود فرمود:
هذِهِ كَلِمَةُ حَقٍّ يُرادُ بِها باطِلٌ، وهذا كِتابُ اللّهِ الصّامِتُ وأَنَا المُعَبِّرُ عَنهُ؛ فَخُذوا بِكِتابِ اللّهِ النّاطِقِ وذَرُوا الحُكمَ بِكِتابِ اللّهِ الصّامِتِ، إذ لا مُعَبِّرَ عَنهُ غَيرى . ¹ اين ، سخن حقّى است كه از آن ، باطل اراده مى شود . اين قرآن ، كتاب خاموش خداست و من ، بيانگر آن هستم . پس ، به كتاب گوياى خدا چنگ بزنيد و حكميت به كتاب خاموش خدا را وا نهيد ؛ زيرا كه بيانگرى براى آن ، جز من نيست.
ايشان ، در سخنى ديگر مى فرمايد:
ذلِكَ القُرآنُ فَاستَنطِقوهُ ولَن يَنطِقَ لَكُم، اُخبِرُكُم عَنهُ: إنَّ فيهِ عِلمَ ما مَضى وعِلمَ ما يَأتى إلى يَومِ القِيامَةِ، وحُكمَ ما بَينَكُم وبَيانَ ما أصبَحتُم