مورد بحث نيست.
سؤال مهم ديگرى كه در اين جا قابل طرح است ، اين است كه : آيا احاديثى كه از نظر سند ضعيف اند يا قوّت لازم را ندارند ، بايد كنار گذاشته شوند و از منابع روايى حذف گردند ؟
پاسخ اين سؤال نيز منفى است ؛ زيرا با توجّه به اين كه ضعف سند ، دليل عدم صدور نيست ، با حذف احاديثى كه از جهت سند ، دچار مشكل اند ، جامعه از بخش عمده اى از رهنمودهاى پيامبر اسلام واهل بيت عليهم السلام در زمينه هاى مختلف فرهنگى ، محروم خواهند شد.
و آخرين پرسش در اين زمينه اين كه : آيا احاديثى را كه دچار ضعف سندند ، مى توان به عنوان رهنمودهاى پيشوايان اسلام به جامعه عرضه كرد؟
پاسخ اين سؤال هم منفى است ؛ زيرا با عنايت به سرگذشت تأسّفبار تاريخ تدوين حديث و احاديثى كه به دست سياست بازان تاريخ اسلام ساخته شده اند ، عرضه خام متونى (نصوصى) كه اعتبار لازم را ندارد ، نه تنها سودمند نيست ، بلكه كارى بس خطرناك است.
بنا بر اين ، احاديثى را كه از نظر سند ضعيف اند ، نه مى توان به طور مطلق پذيرفت و نه مى توان آنها را به طور مطلق ، رد كرد . البته راه سومى وجود دارد و آن ، نقد و ارزشيابى اين گونه احاديث است ، كه بايد گفت : نه تنها اين گونه احاديث ، بلكه احاديثى كه از صحّت سند برخوردارند نيز ، نياز به نقد و ارزشيابى دارند؛ زيرا اشاره كرديم كه صحّت سند ، دليل قطعيّت صدور نيست.
چه بسا كه پژوهشگر توانا در نقد و ارزشيابى حديثى كه از نظر سندْ صحيح است ، به اين نتيجه برسد كه صدور نيافته و يا به گونه اى ديگر صادر شده و يا معنايى جز آنچه ظاهر يا صريح آن است ، دارد و به عكس ، معتقد شود حديثى

يك. علم رجال

علم رجال ، دانشى است كه در آن ، شناخت راويان حديث و ويژگى هاى آنان كه در قبول يا ردّ حديث مؤثّر است ، مورد بحث و بررسى قرار مى گيرد و آشنايى با آن براى پژوهشگر ، ضرورى است .

دو. علم درايه

علم درايه ، دانشى است كه در آن ، خصوصيات سند ^۱ (مانند: اتّصال ، انقطاع ، صحّت ، ضعف ، اِسناد ، ارسال) و يا خصوصيات متن (مانند اين كه : نصّ است يا ظاهر ، مجمل است يا مبيّن ، و محكم است يا متشابه) ، مورد بررسى قرار مى گيرد. آشنايى با اين علم نيز براى پژوهشگر علوم حديث ، ضرورى است .

سه. تخصّص در نقد و ارزشيابى متن

علم رجال ، پژوهشگر را با ويژگى هاى يكايك راويان ، آشنا مى كند و علمِ درايه ، ميزان صحّت و سقم سند و نيز چگونگىِ دلالت حديث را مشخّص مى نمايد .
سؤال مهم در اين جا اين است كه : آيا با تكيه بر اين دو دانش ، مى توان سخنى را كه استناد آن به اهل بيت عليهم السلام از طريق تواتر ، ثابت نيست ، به طور قطعى به آنان مستند كنيم يا صدور آن را نفى نماييم ؟ به سخن ديگر ، آيا صحّت سند حديث ، دليل صدور قطعى آن و ضعف سند ، دليل عدم صدور قطعى آن است يا خير ؟
بى ترديد ، پاسخ هر دو مورد ، منفى است . ممكن است سند صحيح باشد ، ولى متن صادر نشده باشد و راوى و يا ناسخ ، خطا كرده باشند ، و يا سند ، ضعيف باشد ، امّا متن صادر شده باشد. البته حجّيت حديث صحيح و عدم حجّيت حديث ضعيف در مسائل فقهى ، موضوع ديگرى است كه در اين جا