امام علی علیه السلام
ـ في كِتابِهِ إلى عُمّالِهِ ـ: أدِقّوا أقلامَكُم ، وقارِبوا بَينَ سُطورِكُم ، وَاحذِفوا عَنّي فُضولَكُم ، وَاقصِدوا قَصدَ المَعاني ، وإيّاكُم وَالإِكثارَ! فَإِنَّ أموالَ المُسلِمينَ لا تَحتَمِلُ الإِضرارَ .
ـ در نامه ايشان به كارگزارانش ـ : قلمهاى خويش را تيز كنيد و ميان سطرهاتان، كم فاصله نهيد و سخنهاى زياده برايم ننويسيد و آنچه را مقصود است بياوريد و از زياده نويسى بپرهيزيد؛ زيرا دارايى مسلمانان، تحمّل ضرر رسانى را ندارد.
الخصال : ص 310 ح 85
قَدْ اَفْلَـحَ مَنْ زَكّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسّاها؛[سوره شمس، آيه ۹ و ۱۰]
۱ امام على عليه السلام:مَنْ حَسُنَتْ خَليقَـتُهُ طابَتْ عِشْرَتُهُ؛
هر كس خوش اخلاق باشد، زندگى اش پاكيزه و گوارا مى شود.[غررالحكم، ح ۸۱۵۳]
۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ ساءَ خُلْقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ وَ مَنْ كَبُرَ هَمُّهُ سَقُمَ بَدَنُهُ؛
هر كس بد اخلاق باشد، خودش را عذاب مى دهد و هر كس غم و غصه اش زياد شود،تنش رنجور مى گردد.[نهج الفصاحه، ح ۳۰۰۲]
۳ امام على عليه السلام:وُصولُ الْمَرْءِ اِلى كُلِّ ما يَبْتَغيهِ مِنْ طيبِ عَيْشِهِ وَ اَمْنِ سِرْبِهِ وَ سَعَةِرِزْقِهِ بِحُسْنِ نيَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلْقِهِ؛
انسان، با نيّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگىخوش و امنيت محيط و روزى زياد، دست مى يابد.[غررالحكم، ح ۱۰۱۴۱]
۴ امام على عليه السلام:اِذا فَسَدَتِ النِّـيَّةُ وَقَعَتِ الْبَليَّةُ؛
هرگاه نيت فاسد شود، بلا و گرفتارى پيش مى آيد.[غررالحكم، ح ۴۰۲۱]
۵ امام على عليه السلام:اِنَّ الْعِلْمَ حَياةُ الْقُلوبِ وَ نورُ الاَْبْصارِ مِنَ الْعَمى وَ قُوَّةُ الاَْبْدانِمِنَ الضَّعْفِ؛
به راستى كه دانش، مايه حيات دل ها، روشن كننده ديدگان كور و نيروبخشبدن هاى ناتوان است.[امالى صدوق، ص ۴۹۳، ح ۱]
۶ امام على عليه السلام:اَ لْجَهْلُ مُميتُ الاَْحْياءِ وَ مُخَلِّدُ الشَّقاءِ؛
نـادانى، مايـه مرگ زندگان و دوام بدبختى است.[غررالحكم، ح ۱۴۶۴]
۷ امام باقر عليه السلام:اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّىبِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛
خداوند عزوجل به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى رسد، حفظ مى كندو كوردلى و نادانى را از او دور مى نمايد.[كافى، ج ۸، ص ۵۲، ح ۱۶]
۸ امام صادق عليه السلام:يَعيشُ النّاسُ بِاِحْسانِهِمْ اَكْثَرَ مِمّا يَعيشونَ بِاَعْمارِهِمْ وَ يَموتونبِذُنوبِهِمْ اَكْثَرَ مِمّا يَموتونَ بِآجالِهِمْ؛
مردم، بيشتر از آن كه با عمر خود زندگى كنند، با احسان و نيكوكارى خود زندگىمى كنند و بيشتر از آن كه با اجل خود بميرند، بر اثر گناهان خود مى ميرند.[دعوات الراوندى، ص ۲۹۱، ح ۳۳]
۹ امام على عليه السلام:اَلصَّبْرُ فِى الاُْمورِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الْجَسَدِ، فَاِذا فارَقَ الرَّأسُ الجَسَدَفَسَدَ الْجَسَدُ وَ اِذا فارَقَ الصَّبْرُ الاُْمورَ فَسَدَتِ الاُْمورُ؛
نقش صبر در كارها همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان كه اگر سر از بدن جداشود، بدن از بين مى رود، صبر نيز هرگاه همراه كارها نباشد، كارها تباه مى گردند.[كافى، ج ۲، ص ۹۰، ح ۹]
۱۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِنَّما اَهْلَكَ النّاسَ الْعَجَلَةْ وَ لَوْ اَنَّ النّاسَ تَثَـبَّتوا لَمْ يَهْلِكْ اَحَدٌ؛
مردم را، در حقيقت، شتابزدگى به هلاكت انداخته است، اگر مردم، از شتابزدگىبه دور بودند، هيچ كس هلاك نمى شد.[محاسن، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۶۹۷]
۱۱ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلصِّدقُ طُمَأْنينَةٌ وَ الْكَذِبُ ريبَةٌ ؛
راستگويى [مايه] آرامش و دروغگويى [مايه ]تشويش است.[نهج الفصاحه، ح ۱۸۶۴]
۱۲ امام على عليه السلام:اَطْيَبُ الْعَيْشِ القَناعَةُ؛
خوش ترين زندگى، زندگى با قناعت است.[غررالحكم، ح ۲۹۱۸]
۱۳ امام باقر عليه السلام:مَثَلُ الْحَريصِ عَلَى الدُّنْيا مَثَلُ دودَةِ القَزِّ: كُلَّمَا ازْدادَتْ مِنَ القَزِّ عَلىنَفْسِها لَـفّـا كانَ أَبْعَدَ لَها مِنَ الْخُروجِ حَتّى تَموتَ غَمّا؛
حريص به دنيا، همانند كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر دور خود مى تند، خارجشدن از پيله بر او سخت تر مى شود، تا آن كه از غصه مى ميرد.[كافى، ج ۲، ص ۳۱۶، ح ۷]
۱۴ امام على عليه السلام:مَنْ لَمْ يَتَدارَكْ نَفْسَهُ بِاِصْلاحِها اَعْضَلَ داؤُهُ وَ اَعْيى شِفائُهُ وَ عَدِمَ الطَّبيبَ؛
هر كس به اصلاح خود نپردازد، بيمارى اش سخت مى شود و در درمانش به رنجمى افتد و طبيبى نخواهد يافت.[غررالحكم، ح ۹۰۲۵]
۱۵ امام على عليه السلام:اَلاِْنْصافُ راحَةٌ؛
انصاف، مايه آسايش است.[غررالحكم، ح ۱۶]
۱۶ امام على عليه السلام:اَلْبَغْىُ يَصْرَعُ الرِّجالَ وَ يُدْنِى الاْجالَ؛
ظلم و تجاوز، انسان را زمين مى زند و مرگ ها را نزديك مى سازد.[غررالحكم، ح ۱۴۹۴]
۱۷ پيامبر صلي الله عليه و آله:طَعامُ السَّخىِّ دَواءٌ وَ طَعامُ الشَّحيحِ داءٌ؛
غذاى سخاوتمند، دارو و غذاى بخيل، درد است.[بحارالأنوار ، ج ۶۸، ص ۳۵۷، ح ۲۲]
۱۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلاءَ وَ هِىَ اَنـْجَحُ دَواءٍ وَ تَدْفَعُ الْقَضاءَ وَ قَدْ اُبْرِمَ اِبراماوَ لا يَذْهَبُ بِالاَْدواءِ اِلاَّ الدُّعاءُ وَ الصَّدَقَةُ؛
صدقه بلا را برطرف مى كند و مؤثرترينِ داروست. همچنين، قضاى حتمى رابرمى گرداند و درد و بيمارى ها را چيزى جز دعا و صدقه از بين نمى برد.[بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۱۳۷، ح ۷۱]
۱۹ امام على عليه السلام:حُبُّ الدُّنْيا يُفْسِدُ الْعَقْلَ وَ يُصِمُّ الْقَلْبَ عَنْ سَماعِ الْحِكْمَةِ وَ يوجِبُاَليمَ الْعِقابِ؛
دل بستگى به دنيا، عقل را فاسد مى كند، قلب را از شنيدن حكمت ناتوان مى سازد وباعث عذاب دردناك مى شود.[غررالحكم، ح ۴۸۷۸]
۲۰ امام على عليه السلام:اَلزُّهْدُ فِى الدُّنْيا الراحَةُ الْعُظْمى؛
بى رغبتى به دنيا، بزرگ ترين آسايش است.[غررالحكم، ح ۱۳۱۶]
۲۱ امام صادق عليه السلام:اَلرَّوْحُ وَ الرّاحَةُ فِى الرِّضا وَ الْيَقينِ وَ الْهَمُّ وَ الْحَزَنُ فِى الشَكِّوَ السَّخَطِ؛
خوشى و آسايش، در رضايت و يقين است و غم و اندوه در شكّ و نارضايتى.[مشكاه الأنوار، ص ۳۴]
۲۲ امام على عليه السلام:اَ لْحَقودُ مُعَذَّبُ النَّفْسِ، مُتَضاعَفُ الهَمِّ ؛
كينه توز، روحش در عذاب است و اندوهش دو چندان.[غررالحكم، ح ۱۹۶۲]
۲۳ امام على عليه السلام:اَ لْحِلْمُ حِجابٌ مِنَ الآْفاتِ؛
بردبارى، مانعى در برابر آفت هاست.[غررالحكم، ح ۷۲۰]
۲۴ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلا وَ اِنَّ الْغَضَبَ جَمْرَةٌ فى قَلْبِ ابْنِ آدَمَ، اَما رَأيْتُمْ اِلى حَمْرَةِ عَيْنَيْهِ وَانْتِفاخِ اَوْ داجِهِ؟! فَمَنْ اَحَسَّ بِشَىْ ءٍ مِنْ ذلِكَ فَلْيَلْصَقْ بِالاَْرْضِ ؛
بدانيد كه خشم پاره آتشى در دل انسان است. مگر چشمان سرخش و رگ هاىگردنش را [هنگام خشم] نديده اند. هر كس چنين احساسى پيدا كرد، روىزمين بنشيند.[سنن الترمذى، ج ۳، ص ۳۲۸، ح ۲۲۸۶]
۲۵ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ اَكَلَ وَ ذو عَيْنَيْنِ يَنْظُرُ اِلَيْهِ وَ لَمْ يُواسِهِ ابْتُلى بِداءٍ لا دَواءَ لَهُ ؛
هر كس غذا بخورد و ديگرى به او نگاه كند، و به او ندهد، به دردى بى درمانمبتلا مى شود.[تنبيه الخواطر، ج ۱ ، ص ۴۷]
۲۶ امام صادق عليه السلام:ما ضَعُفَ بَدَنٌ عَمّا قَويَتْ عَلَيْهِ النِّـيَّةُ؛
اگر اراده قوى باشد، هيچ بدنى براى انجام دادن كار، ناتوان نيست.[من لايحضره الفقيه، ج ۴، ص ۴۰۰، ح ۵۸۵۹]
۲۷ امام هادى عليه السلام:اَلسَّهَرُ اَ لَذُّ لِلْمَنامِ وَ الْجوعُ يَزيدُ فى طيبِ الطَّعامِ ؛
شب زنده دارى، خواب را شيرين تر و گرسنگى، غذا را لذت بخش تر مى كند.[تنبيه الخواطر، ص ۱۴۱، ح ۱۸]
۲۸ امام على عليه السلام:اَ لْحَسَدُ يُضْنِى الجَسَدَ ؛
حسد، بدن را فرسوده و عليل مى كند.[غررالحكم، ح ۹۴۳]
۲۹ امام على عليه السلام:اَ لْمُريبُ اَبَدا عَليلٌ؛
آدم بدبين، هميشه بيمار است.[غررالحكم، ح ۸۳۹]
۳۰ امام صادق عليه السلام:ايّاكَ وَ الْمِراءَ، فَاِنَّهُ يُحْبِطُ عَمَلَكَ وَ ايّاكَ وَ الْجِدالَ، فَاِنَّهُ يوبِقُكَ وَايّاكَ وَ كَثْرَةَ الْخُصوماتِ فَاِنَّها تُبْعِدُكَ مِنَ اللّه ِ ؛
از بگو مگو خوددارى كن، زيرا كه اين كار، عملت را نابود مى كند. از جدل و ستيز همخوددارى كن؛ زيرا كه تو را هلاك مى سازد و از دشمنى زياد كناره بگير؛ چه اين كه چنينكارى تو را از خدا دور مى كند.[تحف العقول، ص ۳۰۹]
۳۱ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِذا رَآى اَحَدُكُمْ مِنْ نَفْسِهِ اَوْ مالِهِ اَوْ مِنْ اَخيهِ ما يُعْجِبُهُ فَلْيَدْعُ لَهُبِالْبَرَكَةِ فَاِنَّ الْعَيْنَ حَقٌ؛
هرگاه يكى از شما در خودش، يا مالش، يا برادرش، چيز جالب توجهى ديد، براىبركت يافتن آن دعا كند؛ زيرا چشم زخم، واقعيت دارد.[نهج الفصاحه ، ح ۲۰۶]
۳۲ لقمان حكيم عليه السلام:يَا بُنَىَّ اِذَا امتَلأََتِ المَعِدَةُ نَامَتِ الفِكْرَةُ وَ خَرِسَتِ الحِكْمَةُ وَ قَعَدَتِالاَعضَاءُ عَنِ العِبادَةِ؛
فرزندم هرگاه شكم پر شود، فكر به خواب مى رود و حكمت، از كار مى افتد و اعضاىبدن از عبادت باز مى مانند.[مجموعه ورام، ج ۱، ص ۱۰۲]
۳۳ امام على عليه السلام:مَنْ لَجَّ وَ تَمادى فَهُوَ الرّاكِسُ الَّذى رانَ اللّه ُ عَلى قَلْبِهِ وَ صارَت دائرَةُالسَّوءِ عَلى رَأسِهِ ؛
هر كس لجاجت كند و بر آن پافشارى نمايد، او همان بخت برگشته اى است كهخداوند بر دلش پرده [غفلت] زده و پيشامدهاى ناگوار بر فراز سرش قرار گرفته است.[نهج البلاغه، از نامه ۵۸]
۳۴ امام صادق عليه السلام:اَوَّلُ النَّظَرَةِ لَكَ وَ الثّانيَةُ عَلَيْكَ وَ لا لَكَ وَ الثّالِثَةُ فيهَا الْهَلاكُ؛
نگاه اول [ناخودآگاه به نامحرم] براى تو [حلال ]است و نگاه دوم ممنوع است و حرامو نگاه سوم، هلاكت بار است.[من لايحضره الفقيه، ج ۳، ص ۴۷۴، ح ۴۶۵۸]
۳۵ امام على عليه السلام:صيانَةُ الْمَرْاَةِ اَنـْعَمُ لِحالِها وَ اَدْوَمُ لِجَمالِها؛
محفوظ بودن زن، براى سلامتى اش مفيدتر است و زيبايى او را با دوام تر مى كند.[غررالحكم، ح ۵۸۲۰]
۳۶ امام على عليه السلام:قَدْ خاطَرَ بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَغْنى بِرَأيِهِ؛
هر كس خود را، از رأى و نظر ديگران بى نياز بداند، خودش را به خطر انداخته است.[من لايحضره الفقيه، ج۴، ص ۳۸۸، ح ۵۸۳۴]
۳۷ امام على عليه السلام:اَعْجَبُ ما فِى الاِْنْسانِ قَلْبُهُ وَ لَهُ مَوارِدُ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ اَضْدادٌ مِنْخِلافِها فَاِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجاءُ اَذَ لَّهُ الطَّمَعُ وَ اِنْ هاجَ بِهِ الطَّمَعُ اَهْلَكَهُ الْحِرْصُ وَ اِنْ مَلَكَهُالْيَأسُ قَتَلَهُ الاَْسَفُ... فَكُلُّ تَقْصيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلُّ اِفْراطٍ بِهِ مُفْسِدٌ؛
شگفت ترين عضو انسان قلب اوست و قلب مايه هايى از حكمت و ضد حكمت دارد.اگر آرزو به آن دست دهد، طمع خوارش مى گرداند و اگر طمع در آن سر بركشد، حرصنابودش مى كند و اگر نااميدى بر آن مسلّط شود، اندوه، او را مى كُشد... هر كوتاهى برايشزيانبار است و هر زياده روى برايش تباهى آفرين.[علل الشرايع، ص ۱۰۹، ح ۷]
۳۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:فِى الاِْنْسانِ مُضْغَةٌ اِذا هىَ سَلِمَتْ وَ صَحَّتْ سَلِمَ بِها سائرُ الْجَسَدِ،فَاذا سَقِمَتْ سَقِمَ بِها سائرُ الْجَسَدِ وَ فَسَدَ، وَ هِىَ الْقَلْبُ؛
در انسان پاره گوشتى است كه اگر آن سالم و درست باشد، ديگر اعضاى بدنش هم باآن سالم مى شوند و هرگاه آن بيمار شود، ديگر اعضاى بدنش بيمار و فاسد مى گردند. آنپاره گوشت، قلب است.[خصال، ص ۳۱، ح ۱۰۹]
۳۹ امام صادق عليه السلام:اَرْوَحُ الرَّوْحِ اَلْيَأسُ مِنَ النّاسِ؛
بهترين راحتى و آسودگى، بى توقعى از مردم است.[كافى ، ج ۸، ص ۲۴۳، ح ۳۳۷]
۴۰ امام على عليه السلام:مَنِ اقْتَصَرَ عَلى بُلْغَةِ الْكَفافِ فَقَدِ انْتَظَمَ الراحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفْضَ الدَّعَةِ؛
هر كس به مقدار كفايت، قناعت كند، آسايش مى يابد و براى خويش زمينه گشايشفراهم مى كند.[نهج البلاغه، حكمت ۳۷۷]
