ميراث مكتوب علوی - صفحه 94

قرآن كريم با عنوان «الجمّاع للقرآن على عهد النبى صلى الله عليه و آله» . در اين فصل از اولين كسى كه ياد كرده على عليه السلام است. ۱ بر اساس گزارش هاى بسيارى على عليه السلام فرموده اند كه:
سوگند ياد كرده ام كه ردا به دوش نگيرم تا قرآن را در دفترى گرد آورم.۲
آنچه درباره مصحف على عليه السلام تأمل برانگيز است، چگونگى مصحف است، كه از ديرباز توجه عالمان، پژوهشيان و مورخان را جلب كرده است. بر پايه دو گزارشى كه پيش تر آورديم، مصحف مولا عليه السلام محض «نص قرآن» نبوده است؛ افزون بر متن قرآن (=وحى قرآنى) آكنده بوده است از تفسير، تأويل، و مسائل بسيار (=وحى بيانى). از اين روى، ما بدان عنوان «تفسير قرآن» داديم. ابن سيرين مى گويد:
آن را از مدينه خواستم و بدان دست نيافتم. اگر آن كتاب فراچنگ مى آمد ، بى گمان دانش بسيار در آن يافت مى شد. ۳
محمد بن شهاب زهرى مى گويد:
اگر مصحف على عليه السلام پيدا مى شد، سودمندترين مصحف ها مى بود؛ و سرشار از دانش. ۴
ابن جزى آورده است كه:
اگر مصحف على عليه السلام پيدا مى شد، آكنده از دانش بود. ۵
روشن است كه سرشار از دانش بودن، و سودمندترين بودن، جز اين نيست كه افزون بر نص قرآن كريم، داراى فوايد و حقايق دگرى بوده است. دو حديث گذشته نشانگر حقيقتى است كه بر خامه اين عالمان رفته است. به واقع، «مصحف مولا» تأليفى بوده است «تفسيرى» و دربردارنده متن قرآن بدون افزونى و كاستى (=وحى قرآنى) و تفسيرها و توضيح ها و مصداق ها، تأويل ها و... كه رسول اللّه صلى الله عليه و آله املا مى فرمودند و مولا مى نگاشتند (=وحى بيانى).
شيخ صدوق، صدوق فقيهان، ضمن نقد ديدگاه برخى از عالمان اهل سنت درباره باور شيعيان به چگونگى متن قرآن كريم و تأكيد بر عدم تحريف قرآن كريم و ردّ قاطع باور به كاستى و افزونى آيات،

1.الفهرست، ص ۳۰.

2.طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۳۳۸. محتواى اين نقل در منابع بسيارى آمده است: الكافى، ج ۸، ص ۱۸؛ الفهرست، ص ۳۰ ؛ حلية الاولياء، ج ۱، ص ۶۷؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۷؛ معرفه القراء (ذهبى)، ج ۱، ص ۲۸.

3.الأستيعاب، ج ۲، ص ۲۵۳ (در حاشيه الأصابة)، الصواعق المحرقة، ص ۱۲۸؛ حقايق هامة حول القرآن الكريم، ص۱۵۸؛ تأسيس الشيعة ، ص ۳۱۷؛ الأتقان فى علوم القرآن (تحقيق فوق از احمد زمرلى)، ص ۱۵۵. اين سخن برخى تابعيان شنيدنى و تأمل كردنى است: وحى بر پيامبر نازل مى شد و جبرييل سنت را بر پيامبر در تفسير و تبيين و توضيح آيات عرضه مى كرد (جامع بيان العلم و فضله، ج ۲، ص ۱۱۹۳).

4.فواتح الرحموت (در حاشية المصطفى) ، ج ۲، ص ۱۲.

5.التسهيل لعلوم التنزيل، ج ۱، ص ۶.

صفحه از 103