ميراث مكتوب علوی - صفحه 99

اظهارنظر كند، چنين است كه علامه عسكرى پس از گزارش نقل هايى مختلف نوشته اند:
محتوا روايات در اين كه راويان متن مصحف و چگونگى آن را نديده اند، يك داستان اند . بنابراين هر آنچه از چگونگى مصحف به جز از معصوم عليه السلام گزارش شود، پايه استوارى نداشته، مستند به پندار خواهد بود. 1
بدين سان، بر پايه نقل هاى تاريخى، اين ويژگى را نمى توان براى «مصحف مولا» ثابت دانست. گزارش ترتيب سوره ها در نقل هاى مختلف نيز استوارى ندارد و اكنون مجال پرداختن بدان نيست.
آقاى مدرسى طباطبايى، به درستى، نوشته اند:
گفته مى شود كه مصحف آن حضرت به ترتيب نزول بوده است؛ گرچه فهرستى كه منابع از ترتيب مصحف ايشان آورده اند، اين گزارش را تأييد نمى كند. 2
به پندار ما داورى آقاى مدرسى دقيق است . نقل هاى مرتبط با ترتيب سوره ها را بايد در مجالى ديگر بررسى كرد؛ اما اكنون و پس از آن كه ديديم از نقل هاى تاريخى ره به جايى نمى بريم، بنگريم روايات چگونه است. ديرينه ترين نقل را ابن شهرآشوب گزارش مى كند ؛ بدين گونه:
فى اخبار أبى رافع: أن ابى قال فى مرضه الذى توفّى فيه لعلّى «يا على هذا كتاب اللّه خذه اليك، فجمعه على فى ثوب، فمضى الى منزله فلمّا قبض النبى صلى الله عليه و آلهجلس على فألفه كما أنزل اللّه و كانَ به عالماً؛
در گزارش هاى ابورافع آمده است كه رسول اللّه صلى الله عليه و آله در بيمارى اى كه با آن درگذشت ، به على عليه السلامگفت: اين است كتاب اللّه ، آن را بگير. پس على عليه السلام آن را در پارچه اى جمع كرد و به خانه اش برد و چون رسول اللّه صلى الله عليه و آلهزندگى را بدرود گفت ، آن را بدان گونه كه خداوند نازل كرده بود ـ و وى بدان آگاهى داشت ـ فراهم آورده ، تأليف كرد. 3
اين مضمون در برخى روايات ديگر مرتبط با «مصحف» مولا عليه السلام نيز آمده است ، از جمله سالم ابن ابى سلمه از حضرت صادق عليه السلام روايت مى كند كه فرمود:
... اخرجه على عليه السلام الى الناس حيث فَرَغَ منه و كتبه فقال لهم: هذا كتاب اللّه كما انزل اللّه على محمد. قد جمعته بين اللوحين، قالوا: هو ذا عندنا مصحف جامع فيه القرآن، لا حاجة لنا... ؛ 4 على عليه السلام چون از كار جمع و تدوين قرآن فراغت يافت آن را به مردمان عرضه كرد و فرمود: اين است كتاب الهى بدان گونه كه خداوند آن را بر محمد صلى الله عليه و آله نازل كرده بود كه من آن را در بين دو

1.القرآن الكريم و روايات المدرستين، ج ۲، ص ۴۰۳.

2.ميراث مكتوب شيعه، ص ۲۰.

3.مناقب آل ابى طالب، ج ۲، ص ۵۰.

4.اثبات الوصية، ص ۱۵۴؛ بحارالانوار، ج ۲۸، ص ۱۹۵.

صفحه از 103