طرفداران ابن غمارى نيز كتاب هايى بر رد آلبانى تحرير كرده اند؛ مانند:
ـ وصول التهانى فى الرد على الألبانى، محمود سعيد ممدوح.
ـ تناقضات الألبانى، حسن السقاف.

چهار. دعوت به اجتهاد

ابن غمارى علماى دين را به اجتهاد در فهم دين فرا مى خواند و از تقليد بر حذر مى داشت. وى مراجعه مستقيم علما و انديشمندان را به كتاب و سنت لازم شمرده، تقليد را مختص عوام مى داند. ^۱
دكتر شوقى بشير در مقاله اى با عنوان التأويل الباطنى عند الجمهوريين ^۲ از شكل گيرى فرقه اى در سودان با نام جمهوريين به رهبرى محمود محمد طه ياد مى كند كه در سال 1952م، بنياد نهاده شد. اينان براى تمام نصوص دو معنا منظور مى كنند؛ معناى قريب و معناى بعيد؛ كه معناى بعيد، مقصود اصلى گوينده است، و با تأويل باطنى مى توان بدان رسيد. شوقى بشير در اين مقاله از كتابى، در تبيين انديشه هاى حديثى فرقه جمهوريين، با عنوان موقف الجمهوريين من السنة النبوية ^۳ به قلم خودش، ياد مى كند، كه نگارنده اين سطور بدان دست نيافته است.

4. سَلَفى ها

سلفى گرى يا دعوت به گذشته، از زمان هاى دور شكل گرفته است. در قرن چهارم، برخى از حنبلى ها بدان دعوت كردند و سپس ابن تيميه، در قرن هفتم، بدان فراخواند و در قرن دوازدهم نيز محمد بن عبدالوهاب پرچمدار آن بود ^۴ و تا امروز پيروان وى، به عنوان وهابيان، همان طريقه را دنبال مى كنند. از خاستگاه و انگيزه هاى شكل گيرى چنين طرز تفكرى كه بگذريم، مى توان آنان را با اين ويژگى شناخت:
1. دعوت به مراجعه مستقيم به كتاب و سنت و رها ساختن تقليد از ائمه مذاهب، زيرا گاهى مذهبى گرى، سبب تقدم آرا و ديدگاه ها بر نصوص مى شود؛ به عنوان نمونه مى توان از اين اثر نام برد كه يكى از پيروان اين مرام نوشته است:
ـ بدعة التعصب المذهبى و آثارها الخطيره فى جمود الفكر و انحطاط المسلمين، ^۵ محمد عيد عباسى، اين اثر كه به قصد نقد پاره اى از افكار رمضان بوطى (از نويسندگان معاصر سوريه) و